Artikel Bernt Hugenholtz: Prompts tussen vorm en inhoud: de eerste rechtspraak over generatieve AI en het werk

Kan het gebruik van generatieve AI-systemen een auteursrechtelijk beschermd werk opleveren? Twee jaar na de introductie van Dall-E en ChatGPT begint zich enige jurisprudentie te vormen. Daarbij is de kernvraag of het aansturen van dergelijke systemen door middel van prompts (instructies) voldoende is om de output als ‘werk’ te kwalificeren. Dit artikel gaat, mede aan de hand van de vroegste rechtspraak in de Verenigde Staten, China en Europa, dieper in op deze lastige kwestie.

Auteursrechtelijke bescherming van door computers gege- nereerde creaties was lange tijd een louter academische kwestie – een oplossing op zoek naar een probleem. Al in de jaren ’60 werd uitvoerig van gedachten gewisseld over de vraag of met behulp van computers voortgebrachte kunst als ‘werk’ beschermd zou kunnen worden, en wie dan wel als maker zou zijn aan te wijzen1 – zonder dat deze vraag ooit door een rechter moest worden beantwoord. Door de opmars van de artificiële intelligentie is de discus- sie over dit onderwerp in een stroomversnelling geraakt2 en het aantal studies, artikelen en ander publicaties is inmiddels niet meer te tellen. Na de introductie in het najaar van 2022 van generatieve AI-systemen, zoals ChatGPT en Dall-E,3 konden rechtszaken niet langer uitblijven.

Hoewel over dit onderwerp in Nederland nog geen rechter- lijke uitspraken zijn gedaan, begint zich elders ter wereld inmiddels jurisprudentie te vormen. Zo heeft het US Copy- right Office, dat verantwoordelijk is voor het (vrijwillig) registreren van auteursrechtelijk beschermde werken, inmiddels een handvol registratiebesluiten genomen en zelfs een richtlijn uitgevaardigd over AI-gegenereerde cre- aties. Een van deze besluiten heeft geleid tot een uitspraak van een federale rechter. In China, een andere koploper op AI-gebied, hebben diverse lagere rechters zich eveneens over de auteursrechtelijke bescherming van AI-creaties gebogen. En de eer van de eerste Europese uitspraak komt toe aan de rechtbank van Praag.

Dit artikel evalueert deze vroege jurisprudentie en gaat dieper in op de hierdoor opgeroepen vragen. Daarbij is de kernvraag: kan het genereren van AI-output door middel van prompts – de gebruikelijke manier om generatieve AI- modellen aan te sturen – leiden tot auteursrechtelijk beschermde werken?