Executiegeschil: uitzending van aangepaste aflevering van Submarine is toegestaan

Vzr. Rb. Amsterdam 28 november 2024, 22456 IEF 22456; ECLI:NL:RBAMS:2024:8091(Submarine tegen gedaagde). Submarine produceerde een documentaire over gedaagde, een Nederlander die in de Verenigde Staten is veroordeeld tot 56 jaar gevangenisstraf, onder andere voor huurmoord. Aflevering 5 van de documentaire bevatte beschuldigingen van seksueel misbruik. Het gerechtshof Amsterdam verbood de uitzending van deze aflevering op 19 juni 2023, omdat er onvoldoende wederhoor was geboden en beweringen onvoldoende werden onderscheiden van feiten [zie IEF 21500]. Na dit verbod paste Submarine de aflevering aan door tendentieuze uitspraken te schrappen, beweringen minder stellig te presenteren, en te verduidelijken dat er geen strafrechtelijk onderzoek of veroordeling naar de beschuldigingen had plaatsgevonden. Geluidsfragmenten waarin gedaagde de beschuldigingen expliciet ontkent, werden toegevoegd, en de beschuldigingen werden kritisch tegen het licht gehouden. Submarine bood gedaagde meerdere malen de mogelijkheid tot wederhoor, maar hij weigerde verdere medewerking. Ondanks de aanpassingen gaat gedaagde nog steeds niet akkoord met de uitzending van aflevering 5. Hij stelt dat de aangepaste aflevering zijn veiligheid in de gevangenis nog altijd in gevaar brengt, en daarom onrechtmatig is. Submarine vordert in deze procedure dat gedaagde verboden wordt het arrest van het gerechtshof Amsterdam van 19 juni 2023 ten uitvoer te leggen en/of de daarin genoemde dwangsommen te executeren.

Er spelen in dit geschil nieuwe feiten, waardoor de voorzieningenrechter de uitzending die nu voorligt moet beoordelen. Hierbij wordt vastgesteld dat Submarine de aflevering op 27 punten heeft aangepast en op afdoende wijze hoor en wederhoor heeft toegepast. Dat gedaagde daaraan niet wilde meewerken, is zijn keuze geweest. De aanpassingen van Submarine resulteren in een minder stellige beschuldigingen van seksueel misbruik. Hier komt bij dat deze beschuldigingen bovendien al publiek bekend werden via eerdere media-aandacht en parole hearings. De rechtbank concludeert dat het belang van gedaagde, inclusief de veiligheidsrisico's, niet opweegt tegen het belang van Submarine bij het publiceren van de aflevering. Onder de nieuwe omstandigheden zou tenuitvoerlegging van het arrest misbruik van bevoegdheid opleveren. Een absoluut verbod op uitzending zou een disproportionele beperking van de vrijheid van meningsuiting vormen. De uitzending van de aangepaste aflevering wordt toegestaan. De voorzieningenrechter verbiedt gedaagde het arrest van het gerechtshof Amsterdam van 19 juni 2023  ten uitvoer te leggen, en/of de daarin genoemde dwangsommen te executeren.

4.8. [gedaagde] heeft verder gesteld dat zijn veiligheid in het geding is zodra zijn medegedetineerden op de hoogte raken van de beschuldigingen van seksueel misbruik. Hoewel kan worden aangenomen dat zedendelinquenten in Amerikaanse gevangenissen een risico lopen slachtoffer te worden van mishandeling, kan dat in het algemeen niet een argument zijn voor een verbod om te berichten over mogelijk seksueel misbruik. Dat zou immers tot gevolg hebben dat geen journalist meer zou kunnen publiceren over seksueel misbruik, en dat zou een te grote beperking van de vrijheid van meningsuiting opleveren. Wel kunnen, gelet op dit risico, in zon geval hoge eisen worden gesteld aan de mate waarin de beschuldigingen steun vinden in de feiten en aan een zorgvuldige inkleding van de beschuldigingen. Zoals hiervoor in 4.5 en 4.6 is overwogen, is op basis van het thans beschikbare materiaal aan deze criteria voldaan. Daarnaast speelt een rol dat [gedaagde] in eerste instantie heeft meegewerkt aan de documentaire, terwijl hij wist van het bestaan van de beschuldigingen. Er bestond een politiedossier en er was ook reeds in 1988 over gepubliceerd. [gedaagde] had dan ook kunnen voorzien dat die beschuldigingen bij Submarine bekend zouden worden en in de documentaire aan de orde zouden komen. Desondanks heeft hij ervoor gekozen om ruimhartig mee te werken aan de documentaire, tot het moment dat die een andere wending kreeg en hij de samenwerking heeft beëindigd. Daarbij heeft hij zijn veiligheid aanvankelijk niet als argument genoemd (2.26) en ook Imamkhan vond het veiligheidsrisico, door het noemen van de beschuldigingen van seksueel misbruik, destijds niet doorslaggevend (zie 2.35). Daarnaast is onvoldoende aannemelijk dat de beschuldigingen van seksueel misbruik nog niet bekend zijn in de Verenigde Staten, nu deze uitgebreid onderdeel zijn geweest van verschillende parole hearings, waarbij veel mensen aanwezig waren, mogelijk ook andere gedetineerden of personen uit het gevangeniswezen. Verder is er al in 1988 in de Verenigde Staten over gepubliceerd en in Nederland op meerdere momenten in verschillende media. Er zijn verschillende artikelen aan gewijd, en de beschuldigingen van seksueel misbruik worden ook al genoemd in de eerste aflevering van de documentaire.

4.9. Alles afwegende is de conclusie dat het belang van [gedaagde] , inclusief het veiligheidsaspect, bij de huidige stand van zaken niet opweegt tegen het belang van Submarine bij het publiceren van de aflevering. Onder de nieuwe omstandigheden zou tenuitvoerlegging van het arrest daarom misbruik van bevoegdheid opleveren. Daarmee zou het verbod een absoluut verbod worden, terwijl het hof slechts aflevering 5 van de documentaire in de toenmalige vorm heeft verboden. De eerste vier afleveringen zijn reeds uitgezonden/beschikbaar op NPO Plus, en Submarine heeft een gerechtvaardigd belang om de documentaire af te ronden. In de laatste aflevering wordt immers het laatste nieuws in de zaak belicht: het verloop van de parole hearings. Submarine heeft er daarom ook belang bij om de aflevering nu te kunnen uitzenden. Er is al veel tijd verstreken sinds de eerste vier afleveringen zijn gepubliceerd, waardoor het momentum om nog met een vijfde aflevering te komen steeds meer verdwijnt. [gedaagde] heeft nog aangevoerd dat [naam omroepvereniging] geen partij is in deze procedure, en dat Submarine daarom geen belang heeft bij haar vordering. Dat verweer gaat niet op. Submarine heeft wel degelijk een belang bij haar vordering, nu zij door uitzending van aflevering 5 dwangsommen dreigt te verbeuren. De executie van het arrest zal dan ook worden verboden. Er wordt gelet op het voorgaande geen aanleiding gezien om dit vonnis niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren, zoals [gedaagde] heeft verzocht.