Renate Keijser - Hoe de maatman een fietsmand wel én niet beschermd laat zijn

Artikel ingezonden vanwege het derde IE-Zomerforum rondom modellenrecht/slaafse nabootsing. Uit de uitspraken in de zaak tussen Burgers en Basil blijkt dat de Basil Denton fietsmand wel bescherming geniet onder het modellenrecht, maar niet tegen slaafse nabootsing. Uit het tweede tussenvonnis van de rechtbank Den Haag in de bodemzaak blijkt het modellenrecht een lagere beschermingsdrempel te hebben dan de slaafse nabootsing.[1] Het verschil tussen het eigen karakter van het modellenrecht en het voor de slaafse nabootsing vereiste onderscheidend vermogen voor een eigen plek op de markt is te herleiden naar het verschil in maatman.[2]

In het modellenrecht is de maatman de geïnformeerde gebruiker. Uit het PepsiCo/GrupoPromer arrest van het Europese Hof van Justitie blijkt dat deze geïnformeerde gebruiker een tussencategorie is tussen de gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone consument uit het merkenrecht en de deskundige vakman. Hij zal daardoor sneller de verschillen tussen producten zien dan de gewone consument, maar niet de minieme en technische details die de deskundige vakman op zullen vallen.[3] In de regel zal de geïnformeerde gebruiker de vergelijking tussen het in te schrijven model en het vormgevingserfgoed direct maken.[4] De maatman uit de slaafse nabootsingsleer is juist die gewone consument. Deze is dus minder oplettend en deskundig dan de geïnformeerde gebruiker en zal zelf ook zeker geen rechtstreekse vergelijking maken.[5]

De geïnformeerde gebruiker uit het modellenrecht zal – zoals zowel de Haagse rechtbank als het hof[6] oordelen – dus de verschillen van de Basil Denton fietsmand ten opzichte van het vormgevingserfgoed eerder opmerken en deze fietsmand daardoor een andere algemene indruk toedichten. De gewone consument die vanuit zijn herinnering niet zo deskundig en vergelijkt zal de fietsmand niet als iets bijzonders zien ten opzichte van de fietsmanden die reeds op de markt zijn. Zo zorgt de gehanteerde maatman ervoor dat de Basil Denton fietsmand wel eigen karakter heeft, maar geen eigen plaats in de markt inneemt. Dientengevolge kan Basil zich wel beroepen op modelrechtelijke bescherming, maar niet optreden tegen de slaafse nabootsing. 

1 Rb Den Haag 16 december 2015, ECLI:NL:RBDHA:2015:14526 (Basil/Burgers),
2 Zo concludeert ook Geerts in zijn noot onder de zojuist genoemde uitspraak van de Rb Den Haag, IEF 16139, eerder verschenen in IER 2016/34, p. 244-253.
3 Hvj EU 20 oktober 2011, zaak C-281/10, ECLI:EU:C:2011:679 (PepsiCo tegen Grupo Promer Mon Graphic).
4 In PepsiCo/Grupo Promer overweegt het Hof van Justitie dat niet uitgesloten is dat deze directe vergelijking niet mogelijk is of in de betrokken sector ongebruikelijk is. In zo’n geval zal vanuit een onvolmaakte herinnering worden vergeleken.
5 HR 7 juni 1991, ECLI:NL:HR:1991:ZC0273 (Rummikub).
6 Hof Den Haag 22 juli 2014, ECLI:NL:GHDHA:2014:4187, IER 2014/62 (Burgers/Basil).