Artikel over MH17-desinformatie door burgerjournalist feitelijk onderbouwd

Rb. Amsterdam 20 maart 2025, IEF 22612, IT 4816; ECLI:NL:RBAMS:2025:1678 (Eiser tegen de Groene Amsterdammer). Eiser heeft op zijn eigen website artikelen geplaatst waarin hij de resultaten van de officiële onderzoeken naar het neerstorten van vlucht MH17 in twijfel trekt. De Groene Amsterdammer (hierna: DGA) publiceerde in 2020 op haar website een artikel met als titel: ‘Nederlandse MH17-activist blijkt schaakstuk voor Russische inlichtingendienst’. In dit artikel wordt gesuggereerd dat eiser desinformatie verspreidt over de MH17-ramp en nauw samenwerkt met een Russische inlichtingendienst. Er wordt verwezen naar een rapport van het internationale collectief van onderzoeksjournalisten Bellingcat (hierna: het Bellingcat-rapport). Eiser vordert in deze procedure een rectificatie en schadevergoeding, stellende dat de beschuldigingen van DGA feitelijk onjuist zijn. DGA voert verweer en concludeert tot afwijzing van de vorderingen.

De rechter weegt de belangen van beide partijen tegen elkaar af. DGA moet zich kritisch, informerend, opiniërend en waarschuwend kunnen uiten over kwesties van algemeen belang. Eiser heeft er belang bij dat hij niet wordt blootgesteld aan lichtvaardige verdachtmakingen. DGA stelt dat de feitelijke basis van het artikel met name te vinden is in het Bellingcat-rapport. De auteurs van het artikel hebben toegelicht dat het primaire doel van de publicatie was verslag te doen van dat rapport. De informatie daarin is gebaseerd op langdurig onderzoek en tientallen bronnen. Tegen dit rapport en een eerder artikel over MH17 en Russische invloed heeft eiser geen rectificatie gevorderd. Volgens DGA is Bellingcat een gerenommeerd onderzoekscollectief dat zeer gedegen en betrouwbaar te werk gaat. Zo is gebruikgemaakt van officiële instanties zoals de AIVD, het JIT en diverse ministeries. Naar het oordeel van de rechter heeft DGA voldoende aannemelijk gemaakt dat de beschuldigingen steun vinden in het Bellingcat-rapport. Dat de feiten niet onomstotelijk vaststaan, doet daaraan niet af. De rechter oordeelt bovendien dat eiser als een publiek figuur moet worden beschouwd, wat inhoudt dat hij meer kritiek moet dulden. De conclusie luidt dan ook dat de vorderingen van eiser worden afgewezen en dat hij wordt veroordeeld in de proceskosten.

4.3. DGA stelt dat de feitelijke basis van het Artikel met name kan worden gevonden in het Bellingcat-rapport. Tijdens de mondelinge behandeling hebben de auteurs van het artikel, [naam 1] en [naam 2] , uitgelegd dat het primaire doel van het Artikel was om verslag te doen van het Bellingcat-rapport. Waar nodig hebben zij informatie toegevoegd om enige context bij het rapport te schetsen. Deze informatie kwam hoofdzakelijk uit een artikel dat zij in 2019 voor DGA hebben geschreven met de titel “De invloed van Russische trollen – Het MH17-complot”. Voor dit artikel hebben zij destijds langdurig onderzoek gedaan en met tientallen bronnen gesproken. [eiser] heeft geen vordering tot rectificatie gedaan ten aan zien van dit artikel, evenmin ten aanzien van het onderzoeksrapport van Bellingcat. Bellingcat is volgens DGA een gerenommeerd onderzoekscollectief dat zeer gedegen en betrouwbaar onderzoek gedaan heeft. Van dit onderzoek wordt ook gebruik gemaakt door officiële instanties zoals de AIVD, het JIT en ministeries. Volgens DGA volgt uit dat rapport dat [naam bedrijf] , waarvan [eiser] samen met [naam 4] oprichter is, in feite een speciaal desinformatieproject is dat nauw samenwerkt met de Russische militaire inlichtingendienst GROe. Ook wordt in het rapport beschreven hoe die samenwerking en de coördinatie tussen GROe en [naam bedrijf] plaatsvond.