Geen verbod op uitingen over koperspiralen: rechter wijst vorderingen Titus af

Rechtbank Amsterdam 1 april 2025, IEF 22650, LS&R 2289; ECLI:NL:RBAMS:2025:2125 (Titus tegen gedaagden). Titus, producent van koperspiralen zoals de T-Safe en Multi-Safe, startte dit kort geding tegen een bedrijf dat fertiliteitstrackers op de markt brengt. Deze trackers meten lichaamstemperatuur om vruchtbare dagen in de cyclus te signaleren. Titus stelt dat het bedrijf en haar eigenaar, een fertiliteitsdeskundige, hun producten ten onrechte aanprijzen als alternatief voor anticonceptie, zonder dat hiervoor een medische goedkeuring is verkregen. Deze producten worden aangeprezen op meerdere websites en sociale mediakanalen, onder meer via blogs, gebruikerservaringen en berichten op Instagram. Daarbij zouden zij negatieve, misleidende en onwetenschappelijke uitlatingen doen over koperspiralen, waaronder die van Titus. Volgens Titus wekt de claim van gedaagden dat de tracker 99,4% nauwkeurig is ten onrechte de indruk dat het product een betrouwbare vorm van anticonceptie is, terwijl die nauwkeurigheid slechts ziet op het vaststellen van vruchtbare dagen, niet de onvruchtbare dagen. Titus vordert een verbod om op hun websites of sociale mediakanalen uitlatingen te doen over koperspiralen of deze te vergelijken met fertiliteitstrackers. Ook vordert Titus een verbod op het (laten) aanprijzen van het product als anticonceptiemiddel en een rectificatie waarin wordt vermeld dat de tracker niet als anticonceptiemiddel dient te worden gebruikt.  

De rechtbank overweegt dat toewijzing van de vorderingen een beperking van de uitingsvrijheid van gedaagden zou betekenen. Wat betreft de negatieve uitlatingen over koperspiralen sluit de rechtbank zich aan bij het verweer van gedaagden: zij stellen nergens dat koperspiralen niet goed werken als anticonceptiemiddel, maar wijzen slechts op de gepaarde risico’s, zoals die zijn opgenomen in bijsluiters van onder andere de T-Safe en de Multi-Safe, alsmede op wetenschappelijke publicaties. Het kort geding biedt volgens de rechter geen ruimte voor uitvoerig medisch debat. Uitgangspunt is dat het werkingsmechanisme van koperspiralen nog niet volledig bekend is. De uitingen van gedaagde hebben daarom volgens de rechtbank voldoende basis in de feiten. Bovendien dragen de uitlatingen bij aan het publieke debat over de veiligheid en effectiviteit van koperspiralen, wat aansluit op andere actuele nieuwsitems over deze vorm van anticonceptie. Verder oordeelt de rechter dat gedaagden de fertiliteitstrackers niet aanprijzen als anticonceptie. Nergens stellen zij dat je bij het gebruik van een fertiliteitstracker niet zwanger kunt worden, terwijl dat volgens de rechtbank de essentie van anticonceptie is. Bovendien staat op de website vermeld dat tijdens vruchtbare dagen een barrièremethode zoals een condoom moet worden gebruikt. De uitlatingen op hun website als gebruikerservaringen zijn dan ook niet onrechtmatig, aangezien deze geen andere suggestie wekken. De rechtbank wijst daarom alle vorderingen van Titus af.

4.5 Het bezwaar van Titus tegen de uitlatingen van [gedaagde 2] valt uiteen in twee delen: de negatieve uitlatingen over koperspiralen en het aanprijzen van de [gedaagde 1] – en de [website 2] fertiliteitstrackers als anticonceptie. Om met dat laatste te beginnen: dat doet [gedaagden] niet. Dat blijkt al uit het kopje “Stoppen met anticonceptie, maar wat dan?” Nergens zegt zij dat je bij het gebruik van een fertiliteitstracker niet zwanger kunt worden, wat toch wel de essentie van anticonceptie is. Integendeel, op [website 3] staat met zoveel woorden dat je tijdens je vruchtbare dagen een barrièremethode zoals een condoom moet gebruiken.

4.6 [gedaagde 2] heeft op de zitting toegelicht dat de fertiliteitstrackers primair zijn bedoeld als hulpmiddel om zwanger te worden, maar dat zij ook kunnen worden gebruikt als aanvulling op traditionele, “natuurlijke” methodes om zwangerschap te voorkomen, zoals periodieke onthouding. Je hebt bij het gebruik van een fertility tracker namelijk meer inzicht in wanneer je vruchtbaar bent. Op die dagen moet je dan een voorbehoedsmiddel gebruiken als je niet zwanger wilt worden. Dat is een subtiel, maar wezenlijk verschil met anticonceptie, zoals [gedaagde 2] terecht stelt. En dat de fertiliteitstrackers goed in staat zijn te meten wanneer je vruchtbaar bent, wordt door Titus zelf in haar sommatiebrief onderschreven. Het gaat dus om wezenlijk verschillende medische hulpmiddelen, die ook in verschillende klassen vallen. Van misleidende of vergelijkende reclame is daarom evenmin sprake, anders dan Titus stelt.

4.7 De volgende vraag die ter beoordeling voorligt, is of de uitlatingen over koperspiralen onrechtmatig jegens Titus zijn. [gedaagde 2] is in haar uitlatingen inderdaad kritisch over koperspiralen in het algemeen. Anders dan Titus stelt, zegt [gedaagde 2] echter nergens dat koperspiralen niet goed werken als anticonceptiemiddel. Zij noemt alleen een aantal risico’s die het gebruik van koperspiralen haars inziens opleveren. Die uitlatingen heeft zij gebaseerd op de bijsluiters van onder andere de T-Safe en de Multi-Safe, en op een aantal (wetenschappelijke) publicaties, die ook zijn genoemd in haar antwoord op de sommatiebrief.