Margriet moet artikel “Geen contact meer met je ouders” rectificeren

Vzr. Rechtbank Amsterdam 27 maart 2019, IEF 18358; ECLI:NL:RBAMS:2019:2298 (X tegen Sanoma) Mediarecht. Uit het persbericht: Weekblad Margriet moet een artikel met als onderwerp “Geen contact meer met je ouders” rectificeren. Dat heeft de voorzieningenrechter bepaald. In het artikel staat het persoonlijke verhaal van een vrouw die zegt te hebben gebroken met haar inmiddels overleden moeder. De zus van de vrouw kon zich in dit verhaal helemaal niet vinden. Zij en tal van familieleden, vrienden en kennissen van de overleden moeder hebben een veel positiever beeld van haar. In zo’n geval is het zorgvuldig dat daaraan ook ruimte wordt geboden. Daartoe is een rectificatie geboden, zeker nu Margriet al eerder had toegezegd dit recht te zetten.

4.2. Het is te allen tijde aan de redactie van Margriet om te bepalen wat er precies in haar tijdschrift komt te staan en wat niet en van haar aanvankelijke toezegging om te rectificeren is zij nadien onmiskenbaar teruggekomen. Als uit de aard van de verplichting die Margriet is aangegaan dus al niet volgt dat zij niet kan worden veroordeeld tot nakoming daarvan (artikel 3:296 BW), dan geldt dat plaatsing van een rectificatie zoals die aanvankelijk is toegezegd, in een democratische samenleving niet noodzakelijk is ter bescherming van de rechten van [eiseres] of de goede naam van haar overleden moeder. Zoals hierna zal worden overwogen, kan met een minder vergaande rectificatie worden volstaan.

De primaire vordering is dan ook niet toewijsbaar.

4.3. Wil sprake zijn van een beperking die bij de wet is voorzien, dan zal het artikel onrechtmatig jegens [eiseres] moeten zijn. Om uit te maken of dat het geval is, moeten de belangen van partijen tegen elkaar worden afgewogen. Daarbij is het belang van [eiseres] dat de nagedachtenis van haar moeder niet door het artikel wordt bezoedeld. Het belang van Margriet als pers is dat zij informatie en ideeën van publiek belang moet kunnen verspreiden.

4.4. In het artikel komen twee vrouwen aan het woord die hebben gebroken met hun moeder. Een familiepsycholoog sluit af onder de kop “Breken of niet?”.
Uit de opzet moet het de lezer al duidelijk zijn dat het gaat om de persoonlijke ervaringen van deze beide vrouwen: hoe keken zij tegen hun moeder aan? Waarom besloten zij te breken en hoe was dat voor hen? Hebben zij daar goed aan gedaan? Dit zijn verhalen van één kant, en dus gekleurd en subjectief. Omdat het om een breuk gaat, kan de lezer bovendien op haar vingers natellen dat er ook een andere kant is of was, die er waarschijnlijk heel anders tegenaan kijkt of keek. Bij deze opzet is het echter niet aan Margriet om ook die andere partij aan het woord te laten, laat staan om te controleren of alles wat wordt gezegd ook klopt. Margriet heeft zich dan ook vooral ingespannen om ervoor te zorgen dat er geen nodeloos grievende uitlatingen in het artikel staan. Daarin is zij op zichzelf geslaagd.

4.5. Deze werkwijze van Margriet heeft het risico dat zij een verhaal publiceert dat zo eenzijdig en gekleurd is dat ‘de andere kant’ zich er niet alleen totaal niet in herkent, maar zich er ook ernstig door gekwetst voelt. Dat is zo voor [eiseres] , waarbij het haar vooral gaat om de nagedachtenis van haar drie maanden voor publicatie overleden moeder. In zo’n geval – volgens Margriet is dit voor het eerst in 80 jaar – is het zorgvuldig dat aan die geheel andere kijk alsnog ruimte wordt geboden. Margriet vond dat kennelijk zelf ook, want zij is direct met [eiseres] in gesprek gegaan over een vorm van rectificatie. Daarbij zal het er niet om gaan dat ‘de waarheid’ alsnog boven tafel komt; het is voor Margriet eenvoudigweg niet mogelijk om die vast te stellen. Tot het gebruik van termen als ‘ongeloofwaardig’ kan zij dan ook niet worden verplicht. De rectificatie kan alleen tot doel hebben om het publiek duidelijk te maken dat er andere, nauw betrokkenen, zijn die op belangrijke punten een heel ander beeld hebben dan geschetst in het artikel.

4.7. Margriet mag dan in rechte niet kunnen worden gehouden aan de toegezegde rectificatie, dat neemt niet weg dat zij met die toezegging bij [eiseres] het gerechtvaardigde vertrouwen heeft gewekt dat zij zou overgaan tot een vorm van rechtzetting, met daarin ten minste de hiervoor weergegeven elementen.