Niet onnodig veel fragmenten
Rechtbank Amsterdam, 6 juni 2007, HA ZA 06-3976. Stichting Nederlands Fonds voor de Film tegen TROS (met dank aan Maarten Schut, Kennedy Van der Laan).
Auteursrecht. Gebruik van 9 fragmenten, zo’n drie minuten, van een documentaire in een item van zo’n 6 minuten in een nieuwsprogramma, vormt geen inbreuk, maar valt onder het citaatrecht van artikel 15a AW.
De TROS zendt in het programma Eenvandaag een item uit over arbeidsomstandigheden in arme landen. Voor het item van 6 ½ minuut wordt gebruik gemaakt van 9 korte fragmenten (in totaal 3 minuten en 12 seconden) van de documentaire China Blue. Eiser heeft een exclusieve licentie op de auteursrechten van de documentaire voor de Benelux en stelt voorafgaand aan de uitzending al te hebben aangegeven geen toestemming te geven om de fragmenten “op deze manier” te gebruiken.
Het beroep van de TROS op de artikel 15 Aw faalt, omdat een documentaire niet kan worden gezien als een nieuwsbericht of gemengd bericht en evenmin als een artikel over een actueel economisch, politiek, godsdienstig of levensbeschouwelijk onderwerp of werk van dezelfde aard. Ook een beroep op 16a AW wordt afgewezen, er was i.c. geen sprake van een actuele gebeurtenis waarbij het niet mogelijk was vooraf toestemming te vragen aan de rechthebbende. Het beroep op artikel 15a Aw, het citaatrecht, slaagt wel.
“4.6. Artikel 15a Auteurswet ziet op het citeren in onder meer een aankondiging die aandacht besteedt aan het werk of een gebeurtenis die ermee samenhangt. In dit geval betreft het item van Eenvandaag de aankondiging dat China Blue in première gaat in de bioscopen zodat het citeren is toegestaan mits ook aan de andere in artikel 1 5a Auteurswet genoemde voorwaarden is voldaan (…).
4.7. De rechtbank is na het zien van de documentaire en het programma Eenvandaag, van oordeel dat het gebruik van de fragmenten uit China Blue in het item in Eenvandaag wel in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is en aantal en omvang van de geciteerde gedeelten door het te bereiken doel zijn gerechtvaardigd. Het is met name de regisseur Peled die vertelt over de film, waardoor een beeld van de film ontstaat. De fragmenten van China Blue maken dit niet anders of zodanig dat daardoor sprake is van de door Stichting Nederlands Fonds Voor de Film gestelde ‘overexposure’. De film wordt in het item dan ook niet ‘weggegeven’ door de weergave van de fragmenten. In de documentaire zit veel meer dan hetgeen in het item is vertoond. (…) Het item heeft dan ook naar het oordeel van de rechtbank geen afbreuk gedaan aan de exploitatiemogelijkheden van de documentaire.
4.8. Ook zijn er niet onnodig veel fragmenten gebruikt. Het enkele feit dat het wellicht ook mogelijk was geweest om de film aan te kondigen door middel van twee of drie fragmenten, zoals Stichting Nederlands Fonds Voor de Film stelt, maakt niet zonder meer dat er sprake is van disproportioneel gebruik nu er meer filmfragmenten zijn gebruikt. De gebruikte fragmenten zijn zeer kort en sluiten aan bij het interview met Peled. Wat betreft de lengte van de fragmenten, is het inderdaad mogelijk dat meerdere kortte fragmenten meer ‘weggeven’ dan twee of drie langere fragmenten. Dat neemt niet weg dat van een dergelijk ‘weggeven’ van de film in het onderhavige geval geen sprake is.
4.9. Artikel 15 Auteurswet bepaalt voorts niet dat het moet gaan om citaten uit een voor ieder beschikbaar werk. Het moet gaan om een werk dat rechtmatig openbaar is gemaakt. Vaststaat dat China Blue reeds eerder openbaar is gemaakt, zodat ook aan dit vereiste is voldaan.
4.10. Nu de Tros geen inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten op China Blue, komt de vraag aan de orde of het werk zoals Stichting Nederlands Fonds Voor de Film stelt - onder voorwaarden (slechts twee fragmenten, waarbij onder een fragment wordt verstaan een aaneengesloten stuk uit een film van maximaal 1 minuut) ter beschikking is gesteld aan de Tros. Partijen schetsen dienaangaande ieder een ander beeld van de feiten.”
Nu er geen sprake van inbreuk is, rest volgens de rechtbank nog de vraag of het werk onder voorwaarden ter beschikking is gesteld door het Fonds, of er een afspraak was tussen partijen. Gezien tegenstrijdige verklaringen staat het echter niet vast dat namens het Fonds de restrictie van twee fragmenten van maximaal 1 minuut per fragment is gesteld en, zo ja, op welk(e) moment(en). Aangezien het Fonds zich beroept op de rechtsgevolgen van deze restrictie, namelijk dat de Tros geen toestemming had om het item uit te zenden) is het aan haar om dit te bewijzen.
De rechtbank houdt iedere verdere beslissing aan en laat de Stichting Nederlands Fonds Voor de Film toe tot het bewijs.
Lees het vonnis hier.
