Auteursrecht  

Browsers zoals ChatGPT Atlas en Perplexity Comet zetten traditioneel internetgebruik op zijn kop. Waar browsen oorspronkelijk vooral ging over klikken, lezen en zoeken, kunnen deze nieuwe systemen zelfstandig websites bezoeken, informatie analyseren en antwoorden genereren op basis van wat ze onderweg vinden. Daardoor ontstaan nieuwe risico’s die verder gaan dan de problemen die we kennen bij gewone browsers.

In deze blog bespreken we eerst hoe deze nieuwe manier van browsen werkt en verkennen we vervolgens de belangrijkste juridische risico’s, met name waar het gaat om privacy en auteursrecht. We sluiten af met een aantal aanbevelingen.

Vzr. Rb. Midden-Nederland 11 november 2025, IEF 23097; ECLI:NL:RBMNE:2025:6071 ([eisende partij] tegen [gedaagde partij]). Partijen sloten op 23 december 2024 een uitgeefovereenkomst. [gedaagde partij] heeft daarna het kinderboek uitgegeven. In het boek staan twee fouten: een tikfout ("persten" had "pesten" moeten zijn) en een fout in de ondertitel. Volgens [eisende partij] is [gedaagde partij] daardoor tekortgeschoten in de zorgplicht als uitgever en zijn haar auteursrechten en morele rechten geschonden. [eisende partij] heeft om die reden de uitgeefovereenkomst buitengerechtelijk ontbonden en wil dat de niet verkochte boeken worden vernietigd. [gedaagde partij] is het niet eens met de ontbinding van de uitgeefovereenkomst en wil ook de boeken niet vernietigen. 

Hof Arnhem-Leeuwarden 11 november 2025, IEF 23098; 200.341.081 (IJsvogel c.s. tegen Nomenta). Nomenta heeft in 2016 de "Asserbo" op de markt gebracht, dat is een lamp die ook gebruikt kan worden als wijnkoeler en speaker. Nomenta heeft een exclusieve licentie om de lamp in Europa op de markt te brengen en een volmacht om de auteursrechten te handhaven. Nadat afnemer Nikki Amsterdam aanvankelijk producten bij Nomenta kocht, stapte zij over op een vergelijkbaar product van een andere leverancier: de KIWA-lamp. In andere procedures is geoordeeld dat het verhandelen van die lamp een auteursrechtinbreuk oplevert op het ontwerp van de "Asserbo" [IEF 20381]. IJsvogel houdt zich bezig met de in- en verkoop van producten. Boerenbond en PetsPlace verkopen deze producten online en in fysieke winkels. IJsvogel heeft de KIWA-lamp gekocht in China en geleverd aan onder andere Nikki, Boerenbond en PetsPlace. In deze procedure staat de vraag centraal of het handelen van IJsvogel c.s. is aan te merken als distribueren onder het publiek als bedoeld in artikel 4 lid 1 van de Auteursrechtrichtlijn en daarmee ook als een vorm van openbaarmaking in de zin van de Auteurswet. De rechtbank oordeelde dat Nomenta afschrift krijgt van de stukken waar informatie over de verhandeling van de KIWA-lamp in staat. IJsvogel c.s. vordert in hoger beroep alsnog afwijzing van deze vordering. 

Supremo Tribunal de Justiça 4 juli 2025, IEF 23090; IEFbe 4028; C-441/25 (AGECOP tegen VISAPRESS). VISAPRESS is een organisatie voor het collectief beheer van de auteursrechten en naburige rechten van uitgevers van kranten en tijdschriften in Portugal en maakt deel uit van AGECOP, die belast is met het innen en verdelen van de billijke compensatie voor reproductie voor privégebruik. Deze compensatie wordt naar Portugees recht gelijkelijk verdeeld tussen auteurs en uitgevers. VISAPRESS stelt dat zij, als organisatie voor collectief beheer van uitgevers van perspublicaties die naast naburige rechten ook houder zijn van oorspronkelijke en afgeleide auteursrechten, recht heeft op een deel van de billijke compensatie die aan de auteurs toekomt. De Portugese rechter twijfelt of dit standpunt verenigbaar is met artikel 5, lid 2, onder a) en b), van richtlijn 2001/29/EG en artikel 16 van richtlijn 2019/790.  

Bundesgerichtshof 31 juli 2025, IEF 23089; IEFbe 4027; C-534/25 (Cloudflare tegen Universal Music). Universal Music GmbH distribueert en heeft de auteursrechten van het album “HERZ Kraft Werke” van Sarah Connor. Dit album is illegaal beschikbaar gesteld via een hyperlink op een website ddl-music.to. Deze website maakte gebruik van de server van Cloudflare, die een content delivery netwerk (CDN) exploiteert. Universal Music GmbH stelt Cloudfare aansprakelijk voor de onrechtmatige beschikbaarstelling van het album en vordert vergoeding van kosten van de ingebrekestelling en een verbod om het album publiek beschikbaar te stellen via deze website. De Duitse rechter vraagt het Hof of er sprake is van beschikbaarstelling in de zin van artikel 3, lid 2 van de richtlijn 2001/29/EG als het via hyperlink plaatsvindt en of de door het Hof ontwikkelde criteria voor host- en deelplatforms ook gelden voor CDN-exploitanten, of dat er andere criteria moeten worden toegepast om te bepalen of een CDN zelf een handeling van beschikbaarstelling verricht. 

HR 1 juni 1990, IEF 23092; ECLI:NL:HR:1990:ZC8537 (Kluwer/Lamoth)

Onderwerp: 
Gemeenschappelijk auteursrecht 

Feiten: 
Fotograaf en uitgever claimen beide auteursrecht te hebben op foto's. Vraag was aan wie het daadwerkelijk toekomt.

Rechtsregel (r.o. 3.4): 
Fotografische werken: eigen karakter mede of in overwegende mate worden bepaald door de keuze en de compositie van het te fotograferen onderwerp.

HR 6 mei 1938, IEF 23086; ECLI:NL:HR:1938:171 (Caféradio)

Onderwerp:
Openbaarmaking

Feiten:
Schending auteursrecht door caféhouder door voor het publiek ten gehore brengen van radio-uitzending, ook al geschiedt die uitzending met toestemming van dengene, die het auteursrecht heeft.

Rechtsregel:
De caféhouder heeft het muziekwerk van [eiser] openbaar uitgevoerd door in een voor het publiek toegankelijke ruimte een radio met luidspreker aan te zetten, ook al werd het werk reeds via de radio-uitzending openbaar gemaakt. De toestemming voor die uitzending omvat namelijk niet zonder meer de toestemming voor derden om het werk vervolgens in het openbaar via een ontvangtoestel ten gehore te brengen.

HR 16 april 1999, IEF 23084; ECLI:NL:HR:1999:ZC2889 (Bigott en Batco/Doucal)

Onderwerp:
Samenloop en moment van beoordeling

Feiten:
Doucal heeft beslag gelegd op de goederen van Bigott en Batco wegens inbreuk op merkenrecht en auteursrecht. Bigott en Batco stellen dat dit beslag onrechtmatig is.

Rechtsregel (r.o. 3.7):
De totaalindruk die wordt opgeroepen; meer gewicht toekennen aan de punten van overeenstemming dan die van verschil.
 

HR 26 juni 1992, IEF 23083; ECLI:NL:HR:1992:ZC0647 (Damave/Trouw)

Onderwerp:
Citaatrecht

Feiten:
Trouw heeft als op 30 april 1986 in de krant een bespreking gepubliceerd van het boek "De groeipijnen van Adriaan Mole". Dit boek is geïllustreerd met tekeningen van [eiseres]. Trouw heeft bij deze boekbespreking een tekening gepubliceerd. In de boekbespreking komen de woorden voor "met zeer aparte tekeningen van [eiseres]". [eiseres] heeft haar vordering in deze zaak gegrond op het haar toekomende auteursrecht op deze tekening. Trouw heeft zich tegen deze vordering verweerd.

Rechtsregel (r.o. 3.3):
De grenzen van een toelaatbaar citaat overschreden, wanneer de afbeelding de functie van versiering krijgt.
 

HR 19 januari 1979, IEF 23081; ECLI:NL:HR:1979:AC6461 ('t Schaep met de Vijf Pooten)

Onderwerp:
Redelijk belang in de zin van artikel 21 Aw

Feiten:
Eisers zijn acteurs in de serie "'t Schaep met de vijf Pooten". Gedaagde heeft een album uitgegeven, hierin zijn kleurenfoto's opgenomen waarop eisers voorkomen. Eisers hebben hier geen toestemming voor gegeven. Zij komen op tegen het gebruik van hun portret. Artikel 21 Aw regelt dat geportretteerden zich tegen het gebruik van hun portret kunnen verzetten, als ze een redelijk belang hebben. De wetgever heeft hier voornamelijk gedacht aan niet-financiële belangen. Vraag is of een financieel belang hier toch onder valt. 

Rechtsregel:
Een louter financieel belang is een ‘redelijk’ belang in de zin 
van artikel 21 Aw als personen een verzilverbare populariteit hebben. Hiervan is sprake als iemand in de uitoefening van zijn beroep een zodanige bekendheid heeft verworven dat hij zijn portret commercieel kan exploiteren.