Artikel geschreven door: Michiel A. Smit [1]

Inleiding 

De auteursrechtelijke strijd om het AI-model is ingeleid met een duidelijke nederlaag voor (Open)AI. In reactie op korte prompts toonde ChatGPT (van OpenAI) liedteksten van Duitse tekstdichters in de output, volgens GEMA was deze output inbreukmakend en bovendien symptomatisch voor een onderliggende verveelvoudiging in het AI-model zelf. De rechtbank in München geeft GEMA gelijk. In deze korte reactie concentreer ik me op de interne kopie in het model en op tekst- en datamining (TDM). Doel is om hiermee enige helderheid te scheppen omdat de uitspraak – gelet op de complexiteit – gemakkelijk tot misverstanden en verhaspelingen leidt.[2]

Zuivere training versus memorization.

Auteursrechtelijk bezien zijn er twee belangrijke en verschillende vragen aan de ‘inbreukmakende’ zijde van generatieve AI. De ene heeft betrekking op 1) ‘zuivere’ training en de andere op 2) permanente kopieën in een AI-model, ook wel ‘memorization’. Conceptueel en juridisch worden deze vragen van elkaar gescheiden – zoals ook in rechtszaken gebeurt - zelfs al zijn deze technisch gezien tijdens het eigenlijke trainen mogelijk slecht uit elkaar te houden. 

HR 26 juni 1953, IEF 23087; ECLI:NL:HR:1953:76 (Hyster Karry Krane)

Onderwerp:
Nodeloze verwarring (slaafse nabootsing)

Feiten:
Hyster heeft onder de naam “Hyster Karry Krane” een mobiele kraan op de markt gebracht. Thole brengt onder de naam “The Elephant” een kraan op de markt die tot in detail overeenstemt en slechts op miniem punt verschilt. 

Rechtsregel:
Vrij om industriële producten een zo groot mogelijke deugdelijkheid en bruikbaarheid te geven, tenzij IE-rechten daaraan in de weg staan - ten eigen voordele en mogelijk tot nadeel van een concurrent, van in diens producten geopenbaarde resultaten van inspanning, inzicht of kennis gebruik te maken, zelfs wanneer bij het publiek verwarring mocht kunnen ontstaan.

HR 6 mei 1938, IEF 23086; ECLI:NL:HR:1938:171 (Caféradio)

Onderwerp:
Openbaarmaking

Feiten:
Schending auteursrecht door caféhouder door voor het publiek ten gehore brengen van radio-uitzending, ook al geschiedt die uitzending met toestemming van dengene, die het auteursrecht heeft.

Rechtsregel:
De caféhouder heeft het muziekwerk van [eiser] openbaar uitgevoerd door in een voor het publiek toegankelijke ruimte een radio met luidspreker aan te zetten, ook al werd het werk reeds via de radio-uitzending openbaar gemaakt. De toestemming voor die uitzending omvat namelijk niet zonder meer de toestemming voor derden om het werk vervolgens in het openbaar via een ontvangtoestel ten gehore te brengen.

HR 6 maart 1998, IEF 23085; ECLI:NL:HR:1998:ZC2607 (Hille/Buma)

Onderwerp:
Openbaarmaking

Feiten:
[eiser] is auteur van de tekst van het lied "Waarheen, waarvoor" en is lid van BUMA en aangesloten bij STEMRA. Op basis van de exploitatieovereenkomst mogen zij in bepaalde gevallen de exploitatie en handhaving van de rechten niet te doen of te verrichten. Bij uitvaarplechtigheden incassert BUMA/STEMRA bijvoorbeed geen auteursrechtelijke vergoedingen. Het lied "Waarheen, waarvoor" werd vaak op dit soort plechtigheden ten gehore gebracht. [eiser] stelt dat BUMA/STEMRA toerekenbaar zijn tekortgeschoten tegenover hem.

Rechtsregel (r.o. 3.5.3):
Op een begrafenis muziek draaien valt onder 'openbaarmaking' in de zin van artikel 12 Aw.

HR 16 april 1999, IEF 23084; ECLI:NL:HR:1999:ZC2889 (Bigott en Batco/Doucal)

Onderwerp:
Samenloop en moment van beoordeling

Feiten:
Doucal heeft beslag gelegd op de goederen van Bigott en Batco wegens inbreuk op merkenrecht en auteursrecht. Bigott en Batco stellen dat dit beslag onrechtmatig is.

Rechtsregel (r.o. 3.7):
De totaalindruk die wordt opgeroepen; meer gewicht toekennen aan de punten van overeenstemming dan die van verschil.
 

HR 26 juni 1992, IEF 23083; ECLI:NL:HR:1992:ZC0647 (Damave/Trouw)

Onderwerp:
Citaatrecht

Feiten:
Trouw heeft als op 30 april 1986 in de krant een bespreking gepubliceerd van het boek "De groeipijnen van Adriaan Mole". Dit boek is geïllustreerd met tekeningen van [eiseres]. Trouw heeft bij deze boekbespreking een tekening gepubliceerd. In de boekbespreking komen de woorden voor "met zeer aparte tekeningen van [eiseres]". [eiseres] heeft haar vordering in deze zaak gegrond op het haar toekomende auteursrecht op deze tekening. Trouw heeft zich tegen deze vordering verweerd.

Rechtsregel (r.o. 3.3):
De grenzen van een toelaatbaar citaat overschreden, wanneer de afbeelding de functie van versiering krijgt.
 

HR 19 januari 1979, IEF 23081; ECLI:NL:HR:1979:AC6461 ('t Schaep met de Vijf Pooten)

Onderwerp:
Redelijk belang in de zin van artikel 21 Aw

Feiten:
Eisers zijn acteurs in de serie "'t Schaep met de vijf Pooten". Gedaagde heeft een album uitgegeven, hierin zijn kleurenfoto's opgenomen waarop eisers voorkomen. Eisers hebben hier geen toestemming voor gegeven. Zij komen op tegen het gebruik van hun portret. Artikel 21 Aw regelt dat geportretteerden zich tegen het gebruik van hun portret kunnen verzetten, als ze een redelijk belang hebben. De wetgever heeft hier voornamelijk gedacht aan niet-financiële belangen. Vraag is of een financieel belang hier toch onder valt. 

Rechtsregel:
Een louter financieel belang is een ‘redelijk’ belang in de zin 
van artikel 21 Aw als personen een verzilverbare populariteit hebben. Hiervan is sprake als iemand in de uitoefening van zijn beroep een zodanige bekendheid heeft verworven dat hij zijn portret commercieel kan exploiteren. 

HR 1 juni 1979, IEF 23080; ECLI:NL:HR:1979:AB7301 (Buma tegen De Zon)

Onderwerp:
Openbaarmaking

Feiten:
Werknemer door middel van een zelf meegebrachte draagbare radio muziek ten gehore in een ruimte waar ook andere werknemers deze muziek kunnen horen. Kan dit als een openbaarmaking in de zin van de Auteurswet 1912 worden gezien?

Rechtsregel (r.o. ):
Wanneer iemand voor zichzelf muziek afspeelt en andere dit horen, kan dit alleen een openbaarmaking zijn als er hij er een beroeps- of bedrijfsbelang of een soortgelijk belang bij heeft dat anderen hier ook naar kunnen luisteren.

HR 9 maart 1979, IEF 23079; ECLI:NL:HR:1979:AH8594 (Stichting Willem Dreeshuis tegen Buma)

Onderwerp:
Openbaarmaking (Besloten kring) 

Feiten:
Het Willem Dreeshuis (een bejaardentehuis) speelde muziek af. Volgens Buma was zij hiervoor een vergoeding verschuldigd. De vraag was of dat de bejaarden die zich in gemeenschappelijke ruimten (bijvoorbeeld de recreatieruimte, eetzaal, conversatiezaal) ophouden, zich bevinden in hun privé-kring. Als dat zo is, is het huis immers geen vergoeding verschuldigd. 

Rechtsregel:
Een besloten kring van personen, niet zijnde een besloten familie- of vriendenkring, is een groep van personen tussen wie banden van persoonlijke aard bestaan, die nauwelijks minder hecht zijn dan familiebanden en banden van vriendschap. 

HR 21 februari 1992, IEF 23078; ECLI:NL:HR:1992:ZC0513 (MB International tegen Mattel)

Onderwerp:
Bewijs van niet-ontlening

Feiten:
MB International heeft een pop, Sindy, op de markt gebracht die sterk lijkt op de Barbie-pop van Mattel. Volgens Mattel maakt MB daardoor inbreuk op haar auteursrecht. 

Rechtsregel (r.o. 4.4):
Voor auteursrechtinbreuk is geen bewijs vereist dat de overeenstemming berust op bewuste ontlening.