Auteursrecht op vier akkoorden: dodelijk voor de creativiteit

Door: Arno R. Lodder, VU Amsterdam/SOLV. Auteursrechtdebatthema: ‘Auteursrecht vanuit economisch perspectief’. Auteursrecht is belangrijk voor creatievelingen. Wat deze vormgeeft (in tekst, tekeningen, muziek) wordt, mits origineel, beschermd tegen overname zonder toestemming. Soms gaat het mis. Zo staan Jagger & Richards vermeld als mede-auteur van het nummer “Bitter Sweet Symphony” van The Verve. Dit nummer werd een grote hit door het ritme, de tekst en de video. Er was een sample in gebruikt van Andrew Oldham Orchestra’s instrumentale versie van The Last Time (waarin het Stones nummer overigens niet echt in te herkennen is…). Wrang is dat The Verve hier toestemming voor had gevraagd, maar toen het een wereldhit werd, meende Andrew dat het contract geschonden was. The Verve moest uiteindelijk bijna alle opbrengsten (wel liefst meer dan 10 miljoen) afstaan. Zelfs als je in het geheel geen toestemming hebt (zoals Vanilla Ice met zijn Under Pressure Sample), kun je je afvragen wat nu precies het belang van, in dit geval, Queen/David Bowie is, maar auteursrechtelijk hebben ze op zich wel een punt (deze zaak is geschikt).

Er is echter een duidelijk verschil tussen klakkeloos overnemen en inspireren. En dat moet zo blijven. Onlangs is er in Amerika aan de erven Marvin Gaye (“What’s going on”, zal hij vermoedelijk gedacht hebben als hij nog had geleefd) 7.4 miljoen dollar toegekend, omdat “Blurred Lines” iets weghad van “Got to Give It Up”. Het zou bijzonder slecht voor het auteursrecht zijn als inspiratie niet langer toelaatbaar wordt geacht. Zonder Jimi Hendrix was er geen Prince geweest, zonder de Beatles geen Oasis, zonder blues geen Led Zeppelin, zonder Chuck Berry geen Stones, etc. Inspiratie is belangrijk en “lijken op” moet geen auteursrechtelijk aanknopingspunt zijn, zeker nu zoveel op zichzelf mooie, bijzondere nummers en grote hits in de kern hetzelfde zijn, zoals 4 Chord Song mooi illustreert. Over de dunne lijn tussen inspiratie en kopiëren gaat ook het volgende filmpje: youtube.com:

Arno R. Lodder