3 juli 2017: Fotocitaatrecht? Hoe een oude Inge de Bruijn-poster van Sapph zorgt voor nieuwe ophef. Column van onze specialist, jurist/kunstenaar/kunsthistorica Yvonne Vetjens.

Rond 2010 waren de lingerie-reclamefoto’s van Sapph een hot item. Met name de foto van zwemster Inge de Bruijn met daarop de stoute tekst “let’s get wet” deed veel stof opwaaien. Nu staan de posters weer even in de belangstelling wegens een rechtszaak die volgens de gedaagde “genant” te noemen was.
Raun vs. Mediamaatjes
De Sapph-foto’s zijn gemaakt door de Deense, in Nederland woonachtige fotograaf Torben Raun. 925.nl is opgericht door Mediamaatjes BV, waarvan onder andere Jort Kelder de eigenaar is. In 2014 gebruikte 925.nl de foto van Inge de Bruijn bij een artikel over Sapph. Raun was niet blij. Hij stuurde gedurende een langere periode meerdere pittige e-mails naar Mediamaatjes, waarin hij claimde dat er inbreuk werd gemaakt op zijn auteursrecht.

Fotocitaat?
Mediamaatjes was zich van geen kwaad bewust en zei toestemming te hebben gekregen van Sapph. En trouwens, de foto is een citaat in het artikel dus mag gebruikt worden. Mediamaatjes probeerde eerst nog te schikken voor een redelijk bedrag (iets dat wij als advocatenkantoor onze cliënten ook aanraden als blijkt dat ze inderdaad auteursrechtsinbreuk hebben gemaakt), maar daar ging Raun niet in mee.

Na jaren getouwtrek bracht de fotograaf dan toch een dagvaarding uit. Of men maar wilde betalen. De kosten zouden inclusief rente, buitengerechtelijke kosten en proceskosten oplopen tot zo’n 8.000 euro. Voor Raun pakte het helaas niet uit zoals gehoopt.

Citaatrecht
Sapph (dat in 2011 failliet ging) bezat ooit een licentie op de foto’s van Raun, maar die was al meerdere jaren verlopen toen 925 in 2014 de foto van Inge de Bruijn online zette. Raun bezit inderdaad auteursrecht op foto’s, zo concludeert de rechter in de uitspraak. Toestemming van de maker – Raun - om de foto te plaatsen heeft Mediamaatjes niet. Maar er is geen inbreuk gemaakt, want Mediamaatjes doet volgens de rechter een terecht beroep op het citaatrecht.

In het vonnis wordt precies uitgelegd waar iemand aan moet voldoen om gebruik te kunnen maken van het citaatrecht. In het artikel op 925 wordt verwezen naar de poster van Inge de Bruijn met tekst ‘let’s get wet’, die in het artikel is opgenomen. De rechter oordeelt dat de poster onderdeel uitmaakt van het artikel en dat er ook een andere afbeelding had kunnen staan zonder afbreuk te doen aan de inhoud:

“De poster maakt ook niet een zodanig overheersend onderdeel uit van het artikel, dat sprake is van zelfstandige exploitatie daarvan. Mediamaatjes had immers evengoed een andere reclame-uiting van Sapph op dezelfde plek op kunnen nemen, zonder dat de betekenis van het artikel zou zijn veranderd. Ook in omvang is de poster niet overheersend.”

Er is dus geen sprake van zelfstandige exploitatie van de poster; het is een citaat. Hoewel we citaten doorgaans associëren met tekst, kunnen dus ook afbeeldingen zo gebruikt – ‘geciteerd’ - worden.

Raun zegt dat hij niet als maker genoemd is waardoor hij PR misloopt, en geld voor de publicatie. Maar ook daar gaat Raun onderuit bij de rechter, want de naam van Raun is ook niet op de poster zelf te zien. De fotograaf overweegt hoger beroep. Mediamaatjes haalt zijn schouders op. Overigens, wat betreft naamsvermelding: volgens artikel 8 van de Auteurswet krijgt een opdrachtgever (Sapph) die een openbare instelling, vereniging, stichting of vennootschap is, auteursrecht op een werk als ze dit werk zonder de naam van de opdrachtnemer/maker naar buiten brengen. Lees meer hierover in mijn eerdere column.

Wat te doen
Als fotograaf, of kunstenaar in het algemeen, is het ontzettend vervelend om te ontdekken dat werk van jou wordt gebruikt op manieren waarop je dat liever niet hebt. Niet op alles rust auteursrecht. Maar ook als er auteursrecht op rust, mag werk van jou onder bepaalde omstandigheden toch gebruikt worden, zoals uit het bovenstaande blijkt. Is het gebruik echter onrechtmatig en mocht je je er tegen willen verzetten, dan kun je je afvragen: heeft het zin om een exorbitant hoog bedrag te eisen dat steeds vaker door de rechter ongegrond wordt verklaard?

En voor ondernemers die worden beschuldigd van inbreuk geldt: vraag je altijd eerst af of het werk origineel genoeg is om auteursrechtelijk beschermd te zijn en of het auteursrecht dan wel bij de eiser rust (wat bij de Sapph-foto’s zo is). Mocht dat het geval zijn, maar eist de rechthebbende een belachelijk hoge schadevergoeding, dan valt daar met goede argumenten zeker iets aan te doen.

Rechtbank Den Haag 28 juni 2017, IEF 16918 (NBG tegen Miro M) Zie eerder IEF 16475. Vonnis in incident. Miro vordert NBG te gebieden het gebruik van het teken "Van Ruysdael" in de Benelux te staken, iedere inbreuk op de auteursrechten van Miro te staken, iedere inbreuk op de merkrechten van Miro in Frankrijk te staken en NBG te verbieden om uitlatingen te doen met de strekking dat zij "Van Ruysdael" heeft overgenomen. Hof stelt dat Miro zich kan beroepen op een oudere handelsnaam en zich met recht kan beroepen op het arrest Eurotype. Miro is auteursrechthebbende en inbreuk door NBG moet gestaakt worden. Het gebruik van het teken Van Ruysdael in Frankrijk is inbreuk o.g.v. artikel 5 lid 1 sub a en b Merkenrichtlijn.

Leestip: r.o. 4.5, 4.6, 4.11, 4.15, 4.16 en 4.19. 

Rechtbank van Koophandel Antwerpen 31 maart 2015, IEF 16905; IEFbe 2229 (Konditori tegen X) Merkenrecht. Auteursrecht. Konditori heeft een warme bakkerij met als merk 'konditori' met een croissant erboven. X loopt stage bij Konditori en begint daarna zijn eigen koud bakkerij met als teken 'puur brood' met een soortgelijke croissant. Konditori stelt dat X merkenrechtelijk inbreuk maakt, auteursrechtelijk vanwege het litigieuze teken, litigieuze teksten van haar website en door het gebruik van het concept uitgewerkt door Konditori. Verder stelt Konditori dat sprake is van oneerlijke marktpraktijken. De rechtbank stelt dat sprake is van inbreuk op het merkenrecht nu de visuele overeenstemming zeer groot is en er sprake is van verwarringsgevaar bij het relevante publiek. Er is echter geen auteursrechtelijke bescherming op het logo met de croissant omdat het ontwerpen van een minimalistisch grafische voorstelling van een croissant vrij is. Tevens geen inbreuk op het concept nu de onderscheiden winkelruimtes zéér verschillen zijn. De aanvaarde merkenrechtelijke inbreuk heeft als gevolg dat eveneens een inbreuk op de marktpraktijken in de zin van artikel VI. 104 en 105 WER kan worden aanvaard.

Leestip: r.o. 16, 18, 27, 28 en 29.

Volgende week donderdag, 13 juli a.s. vindt het grote, super actuele, IE Zomerforum plaats. Over de bescherming van vormgeving: slaafse nabootsing vs. modellenrecht. U kunt mee praten en mee discussiëren onder meer over de onderstaande stellingen. Zie tevens de bijgevoegde powerpoint-presentatie. Heeft u input voor het congres of wilt u de stellingen nuanceren? Mail het Dirk Visser (dirk.visser@ipmc.nl)? Wij zijn benieuwd naar uw mening.

• Wat is belangrijk aan het arrest HR 19 mei 2017, ECLI:NL:HR:2017:938, All Round / Simstars?
• Wat zijn de verschillen tussen modellenrecht en slaafse nabootsing? Welke bescherming is ruimer? Is er sprake van enige negatieve reflexwerking? Is na het verstrijken van het modelrecht een beroep op slaafse nabootsing onbeperkt mogelijk?
• Is er inderdaad geen juridisch relevant verschil tussen herkomst- en productverwarring?
• Kan een duidelijke verpakking gevaar voor verwarring wegnemen?
• Welke invloed op de aankoopbeslissing is relevant?
• Welke rol speelt post sale confusion?
• Wat moet er precies gebeuren om verwatering te voorkomen?
• Is er sprake van harmonisatie door de richtlijn oneerlijke handelspraktijken?

Drie panels bestaande uit hoogleraren, rechters en advocaten zullen met elkaar en met de zaal in discussie gaan over bovenstaande vragen en over alles wat verder ter tafel komt over modellenrecht en slaafse nabootsing.

[samenstelling panels onder voorbehoud]
Hooglerarenpanel:    Antoon Quaedvlieg, Willem Grosheide, Jaap Spoor, Charles Gielen
Rechterspanel:         Reina Weening, Michel Bonneur
Advocatenpanel:       Laura Fresco, Alexander Odle, Rogier de Vrey
Gespreksleider:         Dirk Visser

Donderdag 13 juli 2017, 13 tot 17 uur
Volkshotel, Wibautstraat, Amsterdam

Rechtbank van Koophandel Brussel 24 juni 2015, IEF 16910; IEFbe 2232 (Böcker tegen Euro Top) Merkenrecht. Google metatags. Böcker is fabrikant van liften en kranen en houdster van het Gemeenschapsmerk "Böcker". Euro Top is verkoper en verhuurder van concurrerende merken. Böcker stelt dat Euro Top het publiek misleidt en onrechtmatig gebruik maakt van hun handelsnaam door het gebruik van metatags en hyperlinks op de zoekmachine Google te relateren aan "Böcker". Het is niet toegestaan te verwijzen naar de misleidende melding "Böcker goederen - kranen en liften - van Böcker" meteen bij de hyperlink en de uitnodiging om Euro Top telefonisch te contacteren nu er bij het doorklikken slechts concurrerende producten worden aangeboden.

Rechtbank van Koophandel Brussel 25 maart 2015, IEF 16903; IEFbe 2228 (MERCI Bedankt) Merkenrecht. August Storck KG is eigenaar van het internationaal (320574) en Gemeenschapsmerk (003858231) 'MERCI'. Hamelt verkoopt een nieuw product op de Belgische markt, zijnde melkchocolade met hazelnoten, onder de tekens 'Bedankt! Merci!'. Merci is een identiek teken en dit woordmerk is dan ook automatisch beschermd in alle gebruiksvormen. Ook het teken 'Bedankt' moet beschouwd worden als een identiek teken. Dit betekent dat een vertaling van MERCI in het Nederlands dezelfde bescherming geniet als MERCI. De toevoeging van een uitroepteken aan het eind verandert niets aan de vaststelling dat de tekens identiek zijn aan het merk.

Vzr. Rechtbank Den Haag 28 juni 2017, IEF invullen, ECLI:NL:RBDHA:2017:7115 (Naftis tegen Symex) Merkenrecht. Kort geding. Naftis heeft Symex in kort geding gedagvaard wegens inbreuk op haar Uniemerk. Naftis vordert staking van ieder online en offline gebruik van het teken Symex en als handelsnaam, tevens tijdens de beurs StocExpoEurope 2017. Omdat de zitting pas plaats zou vinden na de beurs, heeft Naftis het kort geding ingetrokken en is een bodemprocedure gestart. Naftis wordt alsnog veroordeeld tot betaling van de proceskosten.

Rechtbank Den Haag 28 juni 2017, IEF invullen; ECLI:NL:RBDHA:2017:7116 (Snijheesters) Kwekersrecht. Veredelaar van planten spreekt terecht afnemer aan op basis van het kwekersrecht. Afnemer is zowel royalty’s als prijs per plant verschuldigd, ook als planten zichzelf vermeerderen. Wat de prijs per plant betreft, wordt de vordering slechts ten dele toegewezen, omdat eerdere leveringen ook plaatsvonden tegen een lager tarief. Bij de toegewezen proceskosten is rekening gehouden met IE indicatietarieven.

Het Europees Octrooi Bureau (EOB) verleent geen octrooien meer op klassiek veredelde planten, zodat plantenveredelaars weer ongehinderd nieuwe, sterkere gewassen kunnen kweken. Dat heeft het EOB vandaag besloten na een jarenlange discussie over het octrooirecht. Het probleem was dat plantveredelaars geen beschermd materiaal mochten gebruiken voor het ontwikkelen en exploiteren van een nieuw ras, zonder toestemming van de octrooihouder. Door de octrooien hadden zij minder toegang tot genetische diversiteit, wat innovatie in de plantenveredelingssector belemmert. Dit was onwenselijk, omdat plantenveredelaars een belangrijke rol spelen in de wereldvoedselvoorziening. Zij ontwikkelen nieuwe rassen die kunnen groeien onder de meest uiteenlopende omstandigheden en bijvoorbeeld bestand zijn tegen droogte, verzilting en plantenziekten. Innovatie in de veredelingssector is goed voor de Nederlandse concurrentiekracht en cruciaal voor de voedselzekerheid in de wereld.

Lees hier meer.

Rijksoverheid 29 juni 2017.

Rechtbank van Koophandel Brussel 18 maart 2015, IEF 16902; IEFbe 2227; LS&R 1467 (Novartis tegen Pi Pharma) Merkenrecht. Een van de geneesmiddelen van Novartis is 'Co-Diovane' ook wel 'Co-Valsartan' genoemd. Pi Pharma wenst het geneesmiddel 'Valsartan Hydrochlorothiazide' vanuit het V.K. in te voeren en in België te verhandelen onder een van de bovengenoemde benamingen van Novartis. Novartis stelt dat Pi Pharma niet had mogen 'hermerken' naar een van haar merken. Met het oog op een effectieve toegang tot de Belgische markt is het hermerken noodzakelijk.