Van kopijrecht naar auteursrecht.  VVA Ledenvergadering 19 mei 2006

Plaats: KNAW, Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam

Onderwerpen:

Ter gelegenheid van de verschijning van de uitgave van de parlementaire geschiedenis van de Auteurswet van 1881 en het wetsontwerp van 1884 tot regeling van het auteursrecht op beeldende kunst wijdt de Vereniging voor Auteursrecht het wetenschappelijke gedeelte van de jaarvergadering aan de geschiedenis van het auteursrecht.

De wet van 1881 betekende een belangrijke stap vooruit: Van kopijregt naar auteursrecht. Maar vooral van gedrukt werk. Waarom? En waarom kwam het wetsontwerp van 1884 niet verder dan een ontwerp? Welke gevolgen had dat voor beeldende kunstenaars in een tijd waarin de fotografie opkwam en allerlei nieuwe reproductietechnieken hun intrede deden? Waarom duurde het tot 1912 voor Nederland partij werd bij de Berner Conventie? Waarover gingen de discussies in Tweede en Eerste Kamer? En, belangrijk voor de jurist van vandaag, hoe lopen de lijnen van toen naar nu? Op deze en andere vragen en onderwerpen gaan vier sprekers in.

Programma wetenschappelijk gedeelte:

13.30 – 13.35
Opening      De voorzitter, prof. mr A.A. Quaedvlieg

13.40 – 13.50:          
Inleiding mr R. Klomp
 Voorzitter studiecommissie Rechtsgeschiedenis

13.50 – 14.10: 
Voordracht mevr. mr M. Reinsma   

14.15 – 14.35:
Voordracht      mr D. Peeperkorn

14.40 – 15.00: 
Voordracht      dr. mr R.M. Verhoogt

15.00 – 15.30  Pauze

15.35 – 15.55:
Voordracht      prof. mr J.H. Spoor

16.00 – 16.30:      
Gelegenheid tot het stellen van vragen   allen

16.30 – 17.00:
Aanbieding 1e exemplaar boek aan de ‘auctor intellectualis’ van de uitgave, mr  L. de Vries

17.00 – 18.00 Borrel
N.B. Voor het wetenschappelijk gedeelte van deze vergadering zijn tevens de leden van Vereniging voor Kunst Cultuur Recht uitgenodigd.

Lees hier meer.

Het gaat hier om de zogenoemde OEM-software: dit is software die wordt meegeleverd bij hardware. Kenmerkend volgens Microsoft is dat die software is gebonden aan de hardware waarmee de software is verkocht. Met uitzondering van OEM-software die wordt meegeleverd bij een computer, maar daarop nog niet is geïnstalleerd en die zich nog in zijn geheel in de oorspronkelijke verpakking bevindt, mag volgens de stellingen van Microsoft OEM-software niet worden doorverkocht.

Castania c.s. betoogt dat Microsoft wel degelijk losse Echtheidscertificaten op de markt brengt. Dat geldt vooral voor OEM-software, waarbij producenten van hardware losse Echtheidscertificaten van Microsoft kunnen verkrijgen. Nu Microsoft die Echtheidscertificaten ook op die manier in het verkeer brengt, mogen ze ook als zodanig worden doorverhandeld. Castania c.s. betoogt dat sprake is van uitputting van het merkenrecht, zodat overheveling van de licentie van de ene persoon of computer naar de andere toegestaan is.

Verder verwijst Castania c.s. naar artikel 12b Auteurswet op grond waarvan het in het verkeer brengen van een exemplaar van een verzameling geen inbreuk op het auteursrecht oplevert indien al eerder een exemplaar van die verzameling in het verkeer is gebracht.

Castania c.s. betwist ook te hebben gehandeld in strijd met de merkenrechten van Microsoft: het gaat om producten die vrij verhandelbaar zijn en Microsoft maakt misbruik van haar machtspositie. Ten slotte stelt Castania c.s. dat Microsoft zich schuldig maakt aan koppelverkoop, hetgeen verboden is.

De verweren van Castania c.s. falen. Daarbij wordt als uitgangspunt genomen dat Echtheidscertificaten zijn bedoeld om de echtheid van de geleverde software te garanderen en niet als een licentie zijn te beschouwen. Een Echtheidscertificaat wordt door of vanwege Microsoft steeds in combinatie met een handboek, de licentieovereenkomst en de software (al dan niet geïnstalleerd op een computer) in het verkeer gebracht en is niet bedoeld om los verhandeld te worden. Gesteld noch gebleken is welk doel gediend zou worden met het verhandelen van losse Echtheidscertificaten anders dan dat hiermee de handel in illegale software wordt gefaciliteerd. Immers met een Echtheidscertificaat wordt het mogelijk ongeautoriseerde kopieën of niet van Microsoft afkomstige software als van Microsoft afkomstig voor te wenden. De stelling van Castania c.s. dat zij zelf nooit vervalste software in het economisch verkeer heeft gebracht en dat het de verantwoordelijkheid van de afnemer van de Echtheidscertificaten is wat hij daarmee doet, doet aan het voorgaande niet af. Door de verkoop van losse Echtheidscertificaten wordt naar de buitenwereld immers de indruk gewekt dat het gaat om licenties, hetgeen, zoals Microsoft heeft gesteld, niet het geval is.

Van uitputting van het merkenrecht is evenmin sprake: uitputting ziet immers op het in het verkeer brengen van een bepaald exemplaar en hier kan onder exemplaar uitsluitend worden begrepen een compleet softwarepakket, bestaande uit een Echtheidscertificaat, software, handleiding en licentieovereenkomst. Door slechts onderdelen van zo’n exemplaar (zonder toestemming van Microsoft) verder te verspreiden, wordt inbreuk gemaakt op het merkenrecht van Microsoft, omdat sprake is van een gewijzigd exemplaar.

Gelet op het voorgaande gaat het beroep van Castania c.s. op uitputting van de auteursrechten van Microsoft evenmin op: er is immers sprake van een nieuwe vorm van openbaarmaking. Daarvoor heeft Castania c.s. de toestemming van Microsoft nodig, die zij niet heeft.

Castania c.s. stelt verder dat een OEM-pakket moet worden beschouwd als een verzameling van werken als bedoeld in artikel 10 lid 3 Auteurswet. Vervolgens stelt Catania c.s. dat nu Microsoft zelf losse Echtheidscertificaten en handleidingen in het verkeer brengt, het anderszins in het verkeer brengen van losse Echtheidscertificaten geen inbreuk op het auteursrecht opleveren.

Het beroep op artikel 12b Auteurswet wordt verworpen. Anders dan Catania c.s. betoogt, moet een OEM-pakket niet als een verzameling, maar als één werk worden beschouwd. Door een Echtheidscertificaat afzonderlijk van de overige bestanddelen van een OEM-pakket te verhandelen, wordt niet een exemplaar van een verzameling verhandeld, maar wordt de toestand van het pakket veranderd, omdat wezenlijke onderdelen daarvan ontbreken. De verdere verspreiding daarvan is in strijd met de auteursrechten van Microsoft.

Castania c.s. heeft voorts aangevoerd dat Microsoft misbruik maakt van haar machtspositie op de markt van personal computers door gebruik te maken van koppelverkooptechnieken. Dit betoog faalt eveneens, aangezien van koppelverkoop slechts sprake kan zijn indien twee of meer op zich zelf staande producten uitsluitend in onderlinge samenhang te koop worden aangeboden. Het Echtheidscertificaat zoals door Microsoft bedoeld, is geen op zich zelf staand product.

De conclusie is dan ook dat het leveren van losse Echtheidscertificaten al dan niet in combinatie met niet-bijbehorende software, onrechtmatig jegens Microsoft is en dat daarnaast inbreuk wordt gemaakt op de auteurs- en merkenrechten van Microsoft.

De rechtbank is van oordeel dat uit de door Microsoft overgelegde voldoende blijkt dat Stocks losse Echtheidscertificaten heeft verkocht aan License Express onder de noemer “licentie”. Stocks mag dan stellen dat de facturen betrekking hebben op Echtheidscertificaten met software-cd’s, maar die stelling sluit niet aan op de vermelding op de facturen. Immers op sommige facturen staat de geleverde software apart vermeld. De berekende prijzen van de licenties sluiten aan op de prijzen die zijn vermeld in de prijslijsten van Castania.

Zelfs als Stocks wel Echtheidscertificaten heeft verkocht in combinatie met software-cd’s, doet zulks niet af aan de onrechtmatigheid, omdat die cd’s niet behoorden bij de Echtheidscertificaten. Voor wat betreft Castania geldt dat niet is gebleken dat zij daadwerkelijk losse Echtheidscertificaten (al dan niet in combinatie met software-cd’s) heeft verhandeld. Castania was echter wel van plan om tot verhandeling van Echtheidscertificaten al dan niet in combinatie met software-cd’s over te gaan zodra zij hiertoe de mogelijkheid zou hebben.

Van vereenzelviging is i.c. geen sprake. Vereenzelviging is het volledig wegdenken van de identiteitsverschillen tussen de rechtssubjecten. Daarvan kan slechts in zeer uitzonderlijke gevallen sprake zijn. Het is aan Microsoft om te stellen en te bewijzen dat van dergelijke uitzonderlijke omstandigheden sprake is, waarbij de enkele verwevenheid tussen de rechtssubjecten onvoldoende is om hen met elkaar te vereenzelvigen. Vooral van belang zijn de motieven van de verschillende rechtspersonen om hun formele identiteitsverschil in stand te laten. De rechtbank is van oordeel dat Microsoft dienaangaande onvoldoende heeft gesteld. Uit de omstandigheden die Microsoft naar voren heeft gebracht, blijkt weliswaar van een verwevenheid tussen Castania en Stocks, maar dat is, zoals uit het voorgaande blijkt, onvoldoende.

Lees het vonnis hier.

- Evaluatie Auteursrechtrichtlijn. Het IViR heeft van de Europese Commissie een tweetal belangrijke studieopdrachten gekregen. Het eerste onderzoek ‘The Recasting of copyright for the knowledge economy’ betreft een evaluatie van het auteursrechtbeleid van de EU, dat sinds 1991 heeft geresulteerd in een zevental harmonisatierichtlijnen. Deze studie moet resulteren in concrete aanbevelingen voor de Europese wetgevingsagenda van de komende jaren. Het tweede onderzoek betreft een analyse van de Auteursrechtrichtlijn en de wijze waarop de richtlijn door de lidstaten is geïmplementeerd. Met de opdrachten is ruim € 300.000 gemoeid. Beide studies moeten in oktober 2006 worden opgeleverd en zullen onder leiding van Prof. mr. P.B. Hugenholtz worden verricht.

- Ongenuanceerde aanval op collectief beheer. Kamerleden Aptroot en Luchtenveld gaan voorbij aan het feit dat auteursorganisaties zijn opgericht, worden bestuurd en gecontroleerd door de rechthebbenden voor wie zij optreden. De wat makkelijke kritiek op kosten en inhoudingen lijkt meer te zijn ingegeven door de lobby van het bedrijfsleven om minder voor auteursrechten te gaan betalen. Klanten van ondernemers die een product kopen hoeven ook geen vragen te stellen over de marges en inkomsten van de verkoper, waarom zouden auteursrechtexploitanten, die rechten verkopen, dat wel moeten?
 
- Modelcontracten voor tijdschriftauteurs in zicht. Een UVW/SURF-werkgroep is al geruime tijd in gesprek over een gezamenlijk modelcontract voor wetenschappelijke auteurs van tijdschriften. Het bestuur van de Groep Uitgevers voor Vak en Wetenschap (UVW) is voorstander van een flexibel model met een aantal opties, omdat een dergelijk model bruikbaar moet zijn voor alle vak- en wetenschappelijke tijdschriften. Zo zouden er opties moeten komen voor overdracht en licentie en diverse opties voor de rechten die een auteur aan zich voorbehoudt. Stichting SURF, die hierbij in feite met name namens de universiteiten als gebruikers praten en niet zozeer namens auteurs, heeft echter als voorwaarde gesteld dat wetenschappelijke auteurs per definitie toestemming moeten hebben om hun werk via de universiteit en internet vrij te verspreiden (open access).

- Uitgevers versus of samen met Google? Een juridische discussie over zoekmachines raakt al snel het hart van de internetcommunity. Het motto van dit artikel is: ken uw recht, maar bedenk dat u het allemaal nog zelf in de hand heeft.

- Handhaving van IE-rechten. De richtlijn moet op 29 april 2006 in wetgeving zijn omgezet. Volgens BREIN betekent het voorstel een ernstige verslechtering ten opzichte van de huidige, al tekortschietende situatie.

- De Russische Bibliotheek in veelvoud. Uitgeverij Van Oorschot is ontstemd en laakt de handelwijze van haar concurrent Foreign Media Group m.b.t. de aanduiding Russische Bibliotheek. Wat is de status van het geschil? Is de naam van een verzameling titels juridisch beschermd?

Inhoudsopgave digitale editie hier.

De zaak is een vervolg op de eerdere zaak Boehringer I (zaak C-143/00 [2002]) en betreft de parallel import van farmaceutische producten (inhalers en pillen). Het Engelse Court of Appeal heeft een aantal vragen voorgelegd over de juiste uitleg van de eerdere ompakkingsjurisprudentie van het Hof van Justitie, onder meer met betrekking tot de noodzaak tot ompakking ('reboxing'),  de bewijslast ten aanzien van de verschillende voorwaarden voor ompakking zoals neergelegd in het arrest Bristol-Myers Squibb uit 1996 (gevoegde zaken C-427/93, C-429/93 en C-436/93), de toepasselijkheid van de voorwaarden uit dit arrest op gestickerde producten ('overstickered products') en de gevolgen van het niet waarschuwen van de merkhouder (failing to give notice).

De AG adviseert het Hof van Justitie om de voorgelegde vragen als volgt te beantwoorden:
 
- The five conditions set out in Bristol-Myers Squibb (‘the BMS conditions’) do not apply where a parallel importer markets in one Member State a pharmaceutical product imported from another Member State in its original internal and external packaging to which the parallel importer has applied an additional external label printed in the language of the Member State of importation.

– The requirement that repackaging be necessary (the first BMS condition) applies merely to the fact of reboxing and does not extend to the precise manner and style thereof.

– The requirement that the presentation of the repackaged product be not such as to be liable to damage the reputation of the trade mark or its owner (the fourth BMS condition) is not limited to defective, poor quality or untidy packaging: the issue is whether there is a serious risk that the reputation of the trade mark will be damaged.

– Both inappropriate presentation of the trade mark and incorrect suggestion of a commercial link are capable in principle of damaging the trade mark’s reputation. Whether particular forms of repackaging cause such damage and whether the damage is sufficiently serious to amount to a ‘legitimate reason’ within the meaning of Article 7(2) of First Council Directive 89/104/EEC of 21 December 1988 to approximate the laws of the Member States relating to trade marks is a question of fact for the national court.

– In circumstances where the importer has failed to give notice but has complied with the other BMS conditions, he infringes by every subsequent importation. It is for the national court to determine the appropriate sanction, which should be effective and dissuasive. It should also be proportionate and therefore should not be equal to the sanction that would apply if the other BMS conditions had also been breached.

– The parallel importer bears the burden of proving compliance with the first, second, third and fifth BMS conditions. The trade mark owner bears the burden of proving serious risk of damage to the reputation of the trade mark or himself (the fourth BMS condition)."

Lees de conclusie hier (Geen Nederlandse tekst beschikbaar).