Portretrecht  

HR 19 januari 1979, IEF 23081; ECLI:NL:HR:1979:AC6461 ('t Schaep met de Vijf Pooten)

Onderwerp:
Redelijk belang in de zin van artikel 21 Aw

Feiten:
Eisers zijn acteurs in de serie "'t Schaep met de vijf Pooten". Gedaagde heeft een album uitgegeven, hierin zijn kleurenfoto's opgenomen waarop eisers voorkomen. Eisers hebben hier geen toestemming voor gegeven. Zij komen op tegen het gebruik van hun portret. Artikel 21 Aw regelt dat geportretteerden zich tegen het gebruik van hun portret kunnen verzetten, als ze een redelijk belang hebben. De wetgever heeft hier voornamelijk gedacht aan niet-financiële belangen. Vraag is of een financieel belang hier toch onder valt. 

Rechtsregel:
Een louter financieel belang is een ‘redelijk’ belang in de zin 
van artikel 21 Aw als personen een verzilverbare populariteit hebben. Hiervan is sprake als iemand in de uitoefening van zijn beroep een zodanige bekendheid heeft verworven dat hij zijn portret commercieel kan exploiteren. 

HR 21 januari 1994, IEF 23082; ECLI:NL:HR:1994:ZC1240 (Ferdi E.)

Onderwerp:
Portretrecht

Feiten:
Een krant (de Spaarnestad) handelt onrechtmatig door bepaalde publicaties van het portret van Ferdi te publiceren. De Spaarnestad voert hiertegen verweer. Vraag was of de Spaarnestad door, zonder toestemming van E., diens portretten te publiceren  onrechtmatig heeft gehandeld.

Rechtsregel (r.o. 3.5):
Een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer is in beginsel een redelijk belang dat zich verzet tegen openbaarmaking van een portret. Dat belang is alleen niet absoluut, maar moet worden afgewogen tegen bijv. de vrijheid van meningsuiting.

Hof 's-Hertogenbosch 12 juni 2025, IEF 23039; IT 4993; ECLI:NL:GHSHE:2025:1662 ([de man] tegen [de vrouw]). Het hof heeft in hoger beroep geoordeeld over de afwikkeling van de gemeenschap tussen twee ex-echtgenoten. Een groot deel van de verdeling is inmiddels geregeld: de inboedel is verdeeld, partijen zijn het eens over de waarde van de onderneming (waarbij rekening wordt gehouden met een latente belastingclaim), en ze hebben afspraken gemaakt over de verkoop van de voormalige echtelijke woning en de verdeling van de verkoopopbrengst. Twee onderwerpen bleven echter nog in geschil: (1) de digitale fotobestanden die op de gezamenlijke laptop staan en (2) de waarde van de auto die tot de gemeenschap behoort. Daarnaast speelde procedureel nog dat de vrouw een incidenteel hoger beroep had ingesteld.

Rb. Amsterdam 30 juli 2025, IEF 22887, ECLI:NL:RBAMS:2025:5825 (Eiser tegen gedaagde). Eiser vordert een verklaring voor recht dat Bonemasters en gedaagde inbreuk hebben gemaakt op portretrechten van eiser en dat zij jegens hem onrechtmatig hebben gehandeld door zijn naam te gebruiken nadat de ambassadeursovereenkomst was geëindigd. Verder vordert eiser om gedaagde als bestuurder van Bonemasters en afzonderlijk in privé te veroordelen tot het staken en gestaakt houden van iedere vermelding van de naam en het portret van de eiser op straffe van dwangsom. Eiser stelt dat gedaagde inbreuk heeft gemaakt op zijn portretrechten omdat de beeltenissen niet volledig zijn verwijderd van de sociale media binnen de daarvoor gestelde termijn (24 september 2024). Gedaagde voert verweer, niet ontvankelijkheid dan wel afwijzing van de vorderingen. 

Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba 14 mei 2025, IEF 22729; ECLI:NL:OGHACMB:2025:106 (Halcyon tegen Atlas). Tussen Halcyon, opdrachtgever, en Atlas, aannemer, is een aanneemovereenkomst gesloten voor de bouw van een villa op Sint Maarten. Tijdens de bouw ontstonden geschillen over de uitvoering en openstaande gebreken. Atlas vordert in conventie betaling van openstaande facturen en de retentie, terwijl Halcyon in reconventie onder meer schadevergoeding en verrekening van besparingen vorderde. Ook vordert Halcyon verwijdering van een foto van de villa van de website van Atlas. Zij stelt hiertoe dat deze foto’s inbreuk maken op haar privacy en op het ongestoorde eigendomsrecht van de villa. Hiertoe benadrukt het hof dat er geen portretrecht bestaat voor gebouwen. De stelling van Halcyon over de foto’s zijn niet nader onderbouwd. Daarnaast geldt, volgens het hof, voor de architect ook dat deze zich (behoudens mogelijk bijzondere omstandigheden) niet op het portretrecht van een gebouw kan beroepen. Ook deze grief slaagt dus niet. Ook andere grieven werden afgewezen en Halcyon wordt veroordeeld tot betaling van het resterende bedrag aan Atlas.

Hof Arnhem-Leeuwarden 13 mei 2025, IEF22708; ECLI:NL:GHARL:2025:3047 (appellant tegen AVROTROS). In 2021 besteedde AVROTROS in het televisieprogramma Opgelicht?! aandacht aan de talrijke tuchtrechtelijke veroordelingen van appellant, een voormalig advocaat. Appellant stelde dat hij in de uitzending ten onrechte als oplichter werd neergezet en startte daarop een kort geding tegen AVROTROS, waarin hij rectificatie van verschillende uitlatingen vorderde. Bij vonnis van 17 juni 2021 wees de voorzieningenrechter deze vordering af, oordelend dat in dit geval het recht van AVROTROS op vrijheid van meningsuiting zwaarder woog dan het recht van appellant op bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer [zie IEF 20031]. Appellant stelde vervolgens een bodemprocedure in bij de rechtbank. In die procedure beperkte hij zijn bezwaren tot specifieke uitlatingen met betrekking tot een vermeend vervalst document afkomstig van een inmiddels overleden persoon. Hij betoogde dat deze uitlatingen zijn eer en goede naam schaadden. De rechtbank wees zijn vordering opnieuw af [zie IEF 21565], waarna appellant hoger beroep instelde. In hoger beroep vermeerdert appellant zijn eis. Hij vordert niet alleen rectificatie van de suggestie dat hij de verklaring en handtekening van de overleden [naam1] zou hebben vervalst, maar verzet zich tevens tegen het gebruik van zijn portretfoto aan het begin van de uitzending. In dat kader doet hij een beroep op de artikelen 19 en 20 van de Auteurswet.

RvS 28 maart 2025, IEF 22665, IT&R 4839; ECLI:NL:RVS:2025:1325 (Verzoeker tegen staatsraden). Wraking. Procesrecht. Op 28 februari 2025 heeft [verzoeker] voor de derde keer een wrakingsverzoek ingediend tegen staatsraden den Ouden, den Heyer en Drop, als leden van de meervoudige kamer belast met de behandeling van zijn beroepszaak. Hij stelt dat de staatsraden partijdig zijn en dat hij onvoldoende gelegenheid heeft gehad zijn standpunten te bespreken. Zo was er maar één uur voor de zitting uitgetrokken, te kort voor de complexiteit van zijn zaak. Hij heeft zijn beroepsgronden onvoldoende kunnen bespreken, niet kunnen reageren op onjuiste beweringen van het college van burgemeester en wethouders van Haarlem, en de voorzitter stelde suggestieve vragen zonder het college kritisch te bevragen. Ook verwijt hij de voorzitter vooringenomenheid vanwege het weigeren van getuigen, terwijl hij in zijn slotwoord argumenten wilde aandragen die daartoe aanleiding konden geven.

Hof Amsterdam 24 september 2024, IEF 22480 (Picnic tegen voormalig werknemer). Dit arrest gaat over een geschil tussen Picnic en een voormalig werknemer (hierna: de werknemer), over het gebruik van het portret van deze werknemer om nieuwe medewerkers te werven. In eerste aanleg werd Picnic veroordeeld om een schadevergoeding van EUR 10.000,- te betalen aan haar werknemer vanwege schending van haar portretrecht en werd een verbod opgelegd [zie IEF 21119]. In hoger beroep zijn deze oordelen vernietigd: Picnic is geen schadevergoeding verschuldigd en het verbod tegen Picnic wordt opgeheven. De rest van het vonnis wordt bekrachtigd.

Vzr. Rb. 19 december 2024, IEF 22475, IT 4747; ECLI:NL:RBROT:2024:13041 (Eiser tegen gedaagde). Tussen eiser en gedaagde heeft er een voorval plaatsgevonden, dat door gedaagde is gefilmd. Deze videobeelden heeft gedaagde samen met een artikel gepubliceerd op haar website. De website ControleAltDelete.nl plaatste het artikel en de videobeelden ook op diverse sociale media-accounts. Eiser maakt bezwaar tegen deze publicaties en vordert in dit kort geding dat gedaagde het artikel en de videobeelden van haar website moet verwijderen en Controle Alt Delete zou verzoeken hetzelfde te doen. Aan de vorderingen legt eiser naast de schending van de persoonlijke levenssfeer, ook schending van het portretrecht ten grondslag.

Rb. Limburg 18 december 2024, IEF 22472; ECLI:NL:RBLIM:2024:1010 (Eisers tegen Textielhandel La Fin B.V.).  De rechtbank heeft geoordeeld dat Textielhandel La Fin B.V. onrechtmatig handelt door foto’s van eisers in fysieke winkels te gebruiken. Hiermee schendt La Fin de portretrechten van eisers. Hoewel La Fin stelt dat er toestemming is gegeven, toont zij dit niet overtuigend aan. De verklaringen van betrokkenen maken niet duidelijk dat eisers hebben ingestemd met het gebruik van hun portretten voor commerciële doeleinden. De rechtbank stelt vast dat La Fin niet heeft kunnen bewijzen dat er afspraken waren die dit gebruik toestaan. La Fin moet de foto’s binnen drie dagen na betekening van het vonnis verwijderen en verwijderd houden, op straffe van een dwangsom van €500 per dag, met een maximum van €250.000. Daarnaast moet La Fin een schadevergoeding van €13.977,96 betalen, vermeerderd met wettelijke rente vanaf 8 maart 2022, en €914,78 aan buitengerechtelijke incassokosten. Ook wordt La Fin veroordeeld tot betaling van €3.452,17 aan proceskosten.