Vzr. Rechtbank Arnhem, 9 april 2009, LJN: BI6821, Reform- en Vitaminecentrum De Rooy B.V. tegen De Roode Roos B.V.

Auteursrecht. Databankenrecht. Executiegeschil. Geen dwangsommen verbeurd na eerder kortgedingvonnis (inhoudende een algemeen verbod tot gebruik van foto's en teksten die waren ontleend aan een website, zie IEF 7743). Veroordeling tot staking van executie van dat eerdere kortgedingvonnis.

4.4. Naar het oordeel van de voorzieningenrechter kan niet uitgesloten worden geacht dat De Rooy er tot 5 februari 2009 inderdaad niet van op de hoogte was dat Energetica Natura afbeeldingen van De Roode Roos op haar CD-rom had geplaatst. De foto’s zoals door Energetica Natura op CD-rom aan De Rooy geleverd, bevatten naar het oordeel van de voorzieningenrechter geen kenmerken die dermate opvallend en oorspronkelijk zijn, dat het De Rooy meteen had moeten opvallen dat het afbeeldingen van De Roode Roos betrof. De kenmerkende afbeelding van een rode roos, zoals De Roode Roos die op haar afbeeldingen op haar website plaatst en de achtergrond ontbraken immers op de afbeeldingen zoals aanwezig op de CD-rom van Energetica Natura. De Rooy heeft onweersproken gesteld dat het in de branche niet ongebruikelijk is dat leveranciers aan distributeurs CD-roms met productfoto’s verstrekken. Van De Rooy hoefde onder die omstandigheden naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet te worden verwacht dat zij alle afbeeldingen van de CD-rom van Energetica Natura zou gaan vergelijken met de afbeeldingen van de website van De Roode Roos.

Nu De Rooy op 10 februari 2009, dus binnen vijf dagen na ontvangst van de brief van Energetica Natura, het gebruik van de in geding zijnde afbeeldingen heeft gestaakt, is naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet aannemelijk geworden dat De Rooy bewust heeft geprofiteerd van de inspanningen en investeringen van De Roode Roos en dat De Rooy daarmee onrechtmatig heeft gehandeld. Naar het oordeel van de voorzieningenrechter kan in dit geval dus in ernst worden betwijfeld dat het handelen van De Rooy handelen betreft zoals door de voorzieningenrechter verboden in het vonnis van 22 mei 2008. Hierboven onder 4.1 is al overwogen dat het verbod van de voorzieningenrechter restrictief moet worden uitgelegd. Het strekt zich dus niet uit tot voornoemd handelen van De Rooy. Dat brengt met zich mee dat De Rooy onder deze omstandigheden geen dwangsommen heeft verbeurd.

Lees het vonnis hier.

Rechtbank Den Haag, 26 mei 2009, KG ZA 09-157, High Point tegen KPN en Ericsson. 

Na Orange Book (zie IEF 7936) volgt een interessante Nederlandse uitspraak in een octrooizaak over de toepassing van technische standaarden. In dit geval gaat het niet om mededingingsrechtelijk aspecten, maar om de vraag of het octrooi van High Point een ‘essential patent’ is voor de UMTS-standaard in de Telekom sector. In dat geval zouden KPN en Ericsson inbreuk maken op het octrooi.

De ‘Non-Practicising Entity’ High Point SARL beroept zich jegens KPN en Ericsson in kort geding op een octrooi (EP 0 522 722) dat volgens High Point essentieel is voor de UMTS-standaard zoals gepubliceerd door het European Telecommunications Standards Institute (ETSI). Omdat KPN gebruik maakt van een telecommunicatienetwerk volgens de UMTS-standaard, maakt zij volgens High Point noodzakelijkerwijs inbreuk op EP 0 522 722. De door KPN in haar telecommunicatienetwerk gebruikte apparatuur is in de periode 2003-2004 geleverd door Ericsson, reden waarom ook deze partij door High Point in de procedure is betrokken.

Ofschoon KPN niet lijkt te bestrijden dat zij gebruik maakt van de UMTS-standaard, stelt zij dat kenmerkende maatregelen van het octrooi in de standaard niet zijn terug te vinden, zodat ook geen inbreuk op het octrooi kan worden aangenomen. Dit standpunt wordt door de voorzieningenrechter gevolgd: 

4.21. Zo de bewoordingen van conclusie 1 al niet voldoende duidelijk zijn, zal de gemiddelde vakman op grond van het voorgaande kenmerk G aldus begrijpen dat het schakelsysteem (de daartoe behorende inrichtingen) middelen omvat om de tijdstippen van overdracht van het inkomend verkeer te regelen vanaf het schakelsysteem in de richting van het PSTN, dus op de hiervoor in de onder rechtsoverweging 4.13 opgenomen figuur in blauw aangegeven verbinding. Vooralsnog is niet in te zien dat hiervan in de UMTS – standaard sprake is omdat, zoals KPN terecht aanvoert, de aangehaalde passage en figuren uit de standaard zich beperken tot de overdracht tussen de node en de RNC (in de termen van het octrooi: tussen het service knooppunt en het schakelsysteem).

4.22. Gezien het voorgaande kan voorshands geen inbreuk op conclusie 1 worden aangenomen (…).

De vorderingen van High Point worden dan ook afgewezen. Omdat een proceskostenspecificatie van Ericsson ontbreekt en de door haar gevorderde proceskosten van 123.504,12 Euro door High Point zijn betwist, wordt de proceskostenvergoeding van Ericsson door de voorzieningenrechter beperkt tot het gebruikelijke liquidatietarief. Dit in wrange tegenstelling tot de proceskostenvergoeding die aan KPN wordt toegewezen: 219.935 Euro.

Ten slotte wordt gewezen op de overwegingen van de rechtbank ter zake het door KPN gestelde gebrek aan spoedeisend belang:

4.1 Het spoedeisend belang van High Point vloeit in beginsel voort uit de gestelde voortdurende inbreuk op het octrooi. KPN stelt echter dat High Point te lang, namelijk zeven maanden, heeft gewacht met het instellen van deze vorderingen in kort geding en dat daaruit moet worden afgeleid dat de spoedeisendheid van de gevorderde voorzieningen kennelijk betrekkelijk is.

4.2. Deze stelling wordt verworpen. Van de eisende partij mag als regel voortvarend handelen worden verwacht op het moment dat haar duidelijk is dat, naar zij meent, inbreuk op haar rechten wordt gemaakt en dat overleg niet tot een oplossing zal leiden. Gelet op de, ook door KPN aangevoerde, bijzondere complexiteit van het geschil kan echter niet worden geoordeeld dat High Point de inbreuk teveel op zijn beloop heeft gelaten om daar nog in deze procedure tegen op te treden.

Lees het vonnis hier.

Charles Gielen, NautaDutilh, bericht over een behartigenswaardig IE-gerelateerd goed doel: “Na afloop van de INTA Annual Meeting in Seattle, klommen Nick Redfearn (Rouse & Co. Hong Kong), Chandar Lall (Lall & Sethi, New Delhi) en ikzelf op zondag 24 mei 2009 naar de top van de Mount Rainier op 4325 meter, de op één na hoogste berg van de Verenigde Staten. Vanaf het hoogtekamp op 3100 meter nam de beklimming naar de top iets meer dan zes uur in beslag. Vervolgens volgde een afdaling vanaf de top naar de voet van de berg op 1650 meter. Deze afdaling, deels door papperige sneeuw, kostte ongeveer zeven uur.

Het doel van de beklimming was mede om geld in te zamelen voor een bijzondere stichting, te weten Teacher of Ten Thousand Generations Foundation. Deze stichting, die mede is opgericht door oud-INTA President, Frederick Mostert, heeft een bijzonder doel. Er worden in China regelmatig op verzoek van houders van intellectuele eigendomsrechten fabrieken van inbreukmakende producten stil gelegd waarin gezinnen werkzaam zijn die als gevolg van die actie zonder werk komen te zitten. Daartoe behoren vaak kinderen die in feite op school moeten zitten. Al deze lui zijn volledig te goeder trouw want zij hebben geen notie van intellectuele eigendomsrechten en van wat er in de fabrieken gebeurt.

De stichting heeft ten doel om de kinderen die het slachtoffer van dergelijke acties worden, weer terug te brengen naar school zodat zij behoorlijk opleiding krijgen. De klimgroep heeft op zich genomen om in geval van een succesvolle beklimming te proberen zoveel mogelijk gelden voor deze stichting te verzamelen. Graag doe ik hierbij een oproep aan de lezers van IEForum.nl om ook een bijdrage te geven. Indien u een bijdrage wilt geven, verzoek ik u een e-mail te sturen naar rainier@iprights.com en binnenkort zullen dan nadere berichten over de wijze van betaling volgen.”

Rechtbank Utrecht, 3 juni 2009, LJN: BI6799, Eiseres tegen Nails International

Geen royaltyvergoeding verschuldigd over niet verkochte, resterende voorraad boeken. Niet gebleken is dat de uitgever categorisch verzuimd de boeken te verkopen.

4.8. De rechtbank begrijpt dat [eiseres] op grond van artikel 6:23 BW stelt dat Nails International in strijd met de redelijkheid en billijkheid handelt door de boeken niet meer te verkopen. Een voorwaarde geldt op grond van dit artikel immers voor vervuld, indien de redelijkheid en billijkheid dit verlangen.

4.9. Voorafgaand aan de comparitie en bij akte na comparitie heeft [eiseres] een aantal e-mails in het geding gebracht van klanten die eind 2008/begin 2009 interesse toonden in het boek. De rechtbank is echter van oordeel, mede gelet op het gemotiveerde verweer van de zijde van Nails International, dat deze e-mails de stelling van [eiseres], dat Nails International alle boeken had kunnen verkopen, onvoldoende onderbouwen. Mede redengevend voor dit oordeel is de omstandigheid dat de resterende voorraad vooral bestaat uit Duitstalige boeken, terwijl uit de e-mails in ieder geval weinig vraag naar Duitstalige boeken blijkt. Er kan dan ook niet worden geconcludeerd dat, als Nails International de verkoop had voortgezet, alle boeken zouden zijn verkocht.

Daar komt bij dat [eiseres] onvoldoende feiten en omstandigheden heeft gesteld die tot het oordeel kunnen leiden dat Nails International in strijd met de redelijkheid en billijkheid handelt door na ongeveer 4 jaar de resterende Duitstalige en Engelstalige boeken uit de verkoop te halen. Dit betekent dat onvoldoende is gebleken dat de redelijkheid en billijkheid in dit geval met zich meebrengen dat Nails International voor ieder boek dat nog op voorraad is, EUR 4,24 moet betalen aan [eiseres]. De primaire vordering van [eiseres] wordt daarom afgewezen.

Lees het vonnis hier.

Gerechtshof ’s-Gravenhage, beschikking van 26 mei 2009, zaaknr. 200.017.095/01, CSL Behring GmbH tegen BBIE (Met dank aan het BBIE).

Merkenrecht. Bekrachtiging weigering woordmerk Factors for Life (farmaceutische praparaten).

7. (…)  Het Bureau meent dat ook patiënten tot het relevante publiek moeten worden gerekend aangezien tegenwoordig patiënten worden betrokken in de te maken keuzes en zeker patiënten met een bloedstollingsziekte, vanwege het chronische karakter daarvan, vanzelf kennis zullen verkrijgen over de verschillende middelen. Het hof is van oordeel dat het Bureau, om de door haar genoemde redenen, op dit punt het gelijk aan zijn zijde heeft, en dat dus zowel specialisten als patiënten zijn te beschouwen als de gemiddelde consumenten van de waren waarvoor (alsnog) inschrijving wordt verzocht. Samen met de fabrikanten van en handelaren in medicijnen- zie rov. 4 bij vi en vii - vormen zij de 'betrokken kringen' naar wier opvattingen moet worden beoordeeld of het teken FACTORS FOR LIFE beschrijvend is voor bloedstollingsmiddelen.

9. Het hof verenigt zich met de stelling van het Bureau (onder 10 van zijn pleitnotities) dat de betrokken kringen het bestanddeel 'for life' in de woordcombinatie FACTORS FOR LIFE in de eerste plaats de betekenis zullen toekennen van 'voor het leven' in de zin van 'ten behoeve van het leven' of' om in leven te blijven'/'om te (doen) overleven'. In deze betekenis is 'for life' beschrijvend voor de waren waarvoor de inschrijving is verzocht.

10. Onder verwijzing naar het onderdeel van de gepubliceerde 'Richtlijnen inzake de criteria voor toetsing van merken op absolute gronden' van het Bureau waarin invulling wordt gegeven aan de in rov. 4 bij ix. vermelde uitlegregel, heeft Behring naar voren gebracht dat het bestanddeel 'for life', in combinatie met 'factors', een dubbele bodem heeft: in puur medische zin betekent het: 'om te overleven', maar daarnaast heeft het de betekenis: 'voor het hele leven'/ 'levenslang', waarmee wordt gerefereerd aan het feit dat hemofiliepatiënten hun leven lang bloedstollingsfactoren moeten gebruiken. Het hof overweegt dat de bij de onderhavige warencategorie betrokken kringen niet alleen weten dat bloedstollingsfactoren nodig zijn om hemofiliepatiënten te doen overleven, maar ook doordrongen zullen zijn van het besef dat deze patiënten tot levenslang gebruik van dat medicijn veroordeeld zijn. Zij zullen, wanneer zij met het teken van Behring worden geconfronteerd, deze tweede betekenis (de 'dubbele bodem') dan ook onderkennen. De tweede betekenis van 'for life' duidt ook een kenmerk van bloedstollingsfactoren aan, namelijk dat zij levenslang moeten worden gebruikt.

11. De tweede betekenis in FACTORS FOR LIFE vormt derhalve niet een zodanig ongebruikelijke wijziging van semantische of syntactische aard dat er een merkbaar verschil bestaat tussen die woordcombinatie en de som van haar bestanddelen. Dit betekent dat FACTORS FOR LIFE op de c-grond als merk moet worden geweigerd voor de waren waarvoor het is aangevraagd. Derhalve staat ook de b-grond aan inschrijving in de weg.

Lees de beschikking hier.

Gerechtshof ’s-Gravenhage, beschikking van 26 mei 2009, zaaknr. 105.007.848/01, Bovemij Verzekeringen N.V. tegen BBIE (Met dank aan het BBIE).

Merkenrecht. Beschikking in de langlopende (via het HvJ en weer terug) Bovemij-zaak. Hof bekrachtigt i.c. de weigering van het BBIE om het merk EUROPOLIS in te schrijven. “Niet valt uit te sluiten dat inburgering in één (aanzienlijk) gedeelte van het Beneluxgebied, in welk gedeelte zich een aanzienlijk deel van de betrokken kringen bevindt (zoals Nederland), voldoende moet worden geacht.” Maar ook dat mag niet baten, ook inburgering in het Nederlandstalige gebied is onvoldoende  aangetoond.

7. Uit de hiervoor geciteerde overwegingen uit het voornoemde arrest van het Hof van Justitie van 7 september 2006 volgt dat de inschrijving van een merk op grond van artikel 3, lid 3 van de richtlijn enkel toelaatbaar is indien wordt aangetoond dat dit merk door het gebruik ervan onderscheidend vermogen heeft verkregen in het gehele grondgebied van een lidstaat of, in het geval van de Benelux, in het gehele gedeelte van het Beneluxgebied waar een weigeringsgrond bestaat. Hoewel niet valt uit te sluiten dat inburgering in één (aanzienlijk) gedeelte van het Beneluxgebied, in welk gedeelte zich een aanzienlijk deel van de betrokken kringen bevindt (zoals Nederland), voldoende moet worden geacht, hoeft deze vraag thans niet te worden beantwoord aangezien het hof van oordeel is dat het teken EUROPOLIS geen onderscheidend vermogen heeft gekregen door gebruik in het Nederlandstalige gedeelte van het Beneluxgebied.

9.  Bovemij heeft niet aangetoond, noch door middel van een onderzoek noch anderszins, dat het gebruik van het teken Europolis door een aanzienlijk deel van het in aanmerking komende publiek in het gehele Nederlandstalige gebied van de Benelux wordt opgevat als teken bestemd ter onderscheiding van diensten als afkomstig van één bepaalde onderneming (en dus niet louter als handelsnaam). (…) De slotsom moet zijn dat Bovemij de door haar gestelde inburgering onvoldoende heeft aangetoond. 

Lees de beschikking hier.

Hoge Raad, 29 mei 2009, conclusie A-G Langemeijer in zaak 07/13259, Stichting De Thuiskopie tegen Opus Supplies Deutschland GmbH (met dank aan Adonna Alkema, Klos Morel Vos & Schaap).

Auteursrecht. Uitleg van het begrip ‘importeur’ in artikel 16c Auteurswet  (de importeur (of fabrikant) van blanco dragers dient de thuiskopievergoeding aan Thuiskopie af te dragen). Opus GmbH is een onderneming die vanuit Duitsland op basis van bestellingen via internet blanco CD’s en DVD’s levert aan afnemers in Nederland. Voor de door Opus aan Nederlandse afnemers geleverde CD’s wordt geen thuiskopievergoeding aan de Stichting Thuiskopie betaald.

Het Hof Den Haag (zie IEF 4391) oordeelde eerder dat de importeur zich in het land van import bevindt, zodat Opus nooit als importeur kan worden aangemerkt. De A-G denkt daar anders over en meent dat het begrip importeur zo moet worden uitgelegd dat daaronder wordt verstaan ‘degene die opdracht geeft tot import naar Nederland’. Dat is in de bovenomschreven situatie derhalve de Nederlandse consument.

De A-G onderkent echter dat dit ertoe kan leiden dat in het geheel geen thuiskopievergoeding wordt afgedragen: In Duitsland wordt geen vergoeding afgedragen omdat de dragers geëxporteerd worden en in Nederland wordt geen vergoeding afgedragen omdat de Nederlandse wetgever in de memorie van toelichting bij art. 16c Auteurswet heeft aangegeven dat de Nederlandse consument in de omschreven situatie ‘mogelijk’ niet betalingsplichtig is als hij de dragers alleen voor eigen gebruik inkoopt. De AG vraagt zich af of deze lacune geen strijd met de Auteursrechtrichtlijn oplevert en stelt voor prejudiciële vragen te stellen aan het Europese Hof van Justitie. De Hoge Raad zal voor zover nu bekend op 2 oktober 2009 arrest wijzen.

Lees de conclusie hier.

Vzr. Rechtbank Alkmaar, 28 mei 2009, LJN: BI5235, K.S. Verlichting B.V. tegen Tierlantijn B.V.
 
Executiegeschil in buitenlampenzaak (slaafse nabootsing, zie IEF 7750). Onvoldoende aannemelijk geworden dat KS het in haar juridische en/of feitelijke macht heeft om het te koop aanbieden door de vof op bepaalde website te staken. Onvoldoende aannemelijk is geworden dat eiseres dwangsommen heeft verbeurd met betrekking tot de lampen van het type Bordeaux en Provence. Twee van de drie nieuwe Viena-lampen die eiseres op de markt wenst te brengen, zijn geen ongeoorloofde nabootsingen van de lampen van gedaagde.

Geen juridische en/of feitelijke macht m.b.t. websites.  4.4 Op basis van hetgeen hiervoor werd overwogen, is onvoldoende aannemelijk geworden dat KS het in haar juridische en/of feitelijke macht heeft om het te koop aanbieden door de vof op meergenoemde website te staken. Dat kennelijk de foto's van de nabootsingen van de online webshop van buitenlampentotaal zijn gehaald, leidt niet tot een ander oordeel. Uit overgelegde e-mailberichten blijkt dat zulks kennelijk is gebeurd nadat de vof van de uitkomst van het kort geding door KS op de hoogte is gesteld. Feitelijke of juridische macht van KS over de vof en haar websites kan daaruit niet afgeleid worden. Evenmin is voldoende aannemelijk geworden dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen KS en KSTotaalverlichting. Het (doen) verkopen van de desbetreffende lampen door KS na betekening van het vonnis van 26 maart 2009 via de website is dan ook onvoldoende komen vast te staan. Tierlantijn kan derhalve niet volhouden dat KS dwangsommen heeft verbeurd, doordat de lampen nog op de assortimentslijst van de feitelijk door de vof geëxploiteerde website voorkomen.

Viena 2 wel ongeoorloofde nabootsing. 4.12 Ten aanzien van de Viena 2 geldt het volgende. Net als bij de lampen van Tierlantijn is de kap van de Viena 2 voorzien van één enkele bolling. Hoewel de bolling een ander is dan die van de lampen van Tierlantijn, is de voorzieningenrechter van oordeel dat de Viena 2 eenzelfde totaalindruk biedt als de zogenaamde Lucce-lampen. Hiervoor is van belang dat niet alleen de kap min of meer gelijk is, maar dat ook de beugel - in het bijzonder de kromming daarvan - bij beide lampen min of meer hetzelfde is en dat ook het aantal bevestigingspunten van de rozetten overeenkomen. Dat het rozet van de Viena 2 niet voorzien is van groeven, is van dermate ondergeschikt belang voor het totaalbeeld van de lamp, dat dit KS niet kan baten.
Het voorgaande leidt tot de slotsom dat de Viena 2 een ongeoorloofde nabootsing van de lampen van Tierlantijn vormt. Voor het opleggen van een verbod om meergenoemd vonnis ten aanzien van het (doen) verkopen van de Viena 2 bestaat derhalve onvoldoende aanleiding.

Lees het vonnis hier.

Rechtbank ’s-Hertogenbosch, 23 april 2009, sector kanton,  LJN: BI6162, Fonkel Meubelmarketing B.V. tegen Loom Furniture B.V.

Pseudo-IE. Agentuurovereenkomst in het kader waarvan Fonkel door Loom vervaardigde meubels verkoopt. Beëindiging door Loom wegens dringende redenen.

Als belangrijkste reden heeft Loom opgevoerd dat Fonkel in strijd heeft gehandeld met de exclusiviteitsbepalingen door een alternatief weefsel (stoelen van Cabana Loom of Natural Coco) op de markt te brengen. Deze exclusiviteit houdt volgens de agentuurovereenkomst in dat Fonkel niet gerechtigd zal zijn vlechtwerkmeubelen, vervaardigd volgens een systeem ontwikkeld door Marshall B. Lloyd (…) te verkopen voor anderen dan voor Loom.
Haviltex-criterium. Fonkel heeft de agentuurovereenkomst redelijkerwijs zo mogen begrijpen dat de exclusiviteit ziet op Lloyd Loom-meubelen met een vlechtwerk voorzien van een schering met metalen kern, en dat Loom redelijkerwijs niet heeft mogen verwachten dat Fonkel zou begrijpen dat de exclusiviteit ook zou zien op meubelen met een vlechtwerk zonder metalen draad.

3.7. De kern van de exclusiviteit heeft, conform artikel 1.1 van de overeenkomst, betrekking op vlechtwerkmeubelen, vervaardigd volgens een systeem ontwikkeld door Marshall B. Lloyd. Ten eerste moet worden vastgesteld dat het derhalve niet om vlechtwerkmeubelen zonder meer gaat. Dat opent voor Fonkel reeds de mogelijkheid om vlechtwerkmeubelen die niet zijn geproduceerd door Loom, te verkopen, namelijk als deze niet zijn vervaardigd volgens het door Marshall Lloyd ontwikkelde systeem.

De Cabana Loom meubelen en de Natural Coco meubelen missen deze metalen draad. Geen dringende reden voor beëindiging. Loom is schadeplichtig. 

Lees het vonnis hier.

Bezoekers van de IEForum.nl Wereld IE Dag Borrel hebben hem al in gedrukte vorm, maar vanaf vandaag is het Codicil Persoonlijkheidsrechten ook als gratis download beschikbaar.

Het Codicil is een schijnbaar ludiek, maar in werkelijkheid bijzonder serieus document waarmee je er voor kunt zorgen dat een of meer aangewezen personen, bijvoorbeeld degenen die jouw auteurs- of naburige rechten erven, ook je persoonlijkheidsrechten kunnen uitoefenen (artt. 4:97 BW, 25 AW en 5 WNR).

Na overlijden gaan de auteurs- of naburige rechten (openbaarmaking en verveelvoudiging) namelijk vanzelf via het erfrecht over aan de erfgenamen, of aan een andere partij, als dat zo bij testament is geregeld, maar de persoonlijkheidsrechten (zoals naamsvermelding, recht op wijziging, tegengaan van verminking) vererven niet vanzelf. Die vererving moet expliciet door de erflater geregeld worden, bijvoorbeeld middels een codicil.

Het Codicil is ontwikkeld in samenwerking met de BNO (de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers) en is na de introductie op 24 april jl. in het kader van de Wereld IE-dag ook door de BNO in gedrukte vorm verspreid onder de leden en relaties van de BNO.

Het Codicil bevat een voorbeeldtekst en een toelichting. Voor wie het aangaat (en wie is dat niet): Vul het codicil in, dagteken en onderteken het en bewaar het op een plek waar je erfgenamen het kunnen vinden na je overlijden.

Download het Codicil hier.