Mediarecht  

Conclusie AG HvJ EU 13 juli 2017, IEF 17190; IEFbe 2383; IT 2375; ECLI:EU:C:2017:554 ; C-194/16 (Bolagsupplysningen tegen Svensk Handel) EEX-Vo. Beroep is ingesteld door Bolagsupplysningen tegen Svensk Handel strekkende tot rechtzetting van onjuiste informatie, verwijdering van commentaren, vergoeding van materiële en immateriële schade. Bolagsupplysningen is door Svensk Handel op een 'zwarte lijst' op haar website geplaatst wegens vermeend bedrog en oplichterij. Gevolg hiervan is dat verzoeksters bedreigd zijn en hun activiteiten in Zweden nagenoeg stilliggen. Svensk Handel stelt dat er geen nauwe band is tussen het geding en de Estse rechter en er dan ook geen reden is af te wijken van artikel 4 van Vo. 1215/2012 en artikel 7, pt 2 toe te passen. Bolagsupplysningen stellen dat hun schade in Estland, waar zij het centrum van hun belangen hebben, is ingetreden. Conclusie AG:

–      Artikel 7, punt 2, van verordening (EU) nr. 1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (herschikking) moet aldus worden uitgelegd dat een rechtspersoon die beweert dat zijn persoonlijkheidsrechten zijn geschonden door de publicatie van informatie op internet, zijn volledige schade kan verhalen voor de gerechten van de lidstaat waar het centrum van zijn belangen is gelegen.

–      Een rechtspersoon heeft het centrum van zijn belangen in de lidstaat waar zich het zwaartepunt van zijn beroepsactiviteiten bevindt, mits de beweerdelijk schadelijke informatie nadelige gevolgen kan hebben voor zijn beroepsactiviteiten in die lidstaat.

Rechtbank Midden-Nederland 27 september 2017, ECLI:NL:RBMNE:2017:5135; IEF 17186 (Eiser tegen BNN-VARA) Mediarecht. Schriftelijke uitwerking van kop-staartvonnis: [IEF 17147]. Zembla heeft op 27 september 2017 de aflevering "De omstreden vrienden van Donald Trump: Deel 3 De miljardenfraude" uitgezonden. Volgens eiser is de centrale beschuldiging van Zembla dat hij een cruciale rol speelt in een wereldwijde witwasoperatie niet op documenten of bronnen onderbouwd. Eiser stelt dat BNN-Vara onrechtmatig heeft gehandeld en vordert dat BNN-Vara zich onthoud van het uitzenden van het programma waarin eiser herkenbaar in beeld is of waarin hij door het publiek kan worden geïdentificeerd. In deze zaak gaat het om een botsing van fundamentele rechten: enerzijds het recht van eiser op eerbiediging van zijn eer en goede naam, anderzijds het recht op vrijheid van meningsuiting van BNN-Vara. Onvoldoende aannemelijk is geworden dat de in de uitzending lichtvaardige verdachtmakingen onrechtmatig is jegens eiser. De beschuldiging van witwassen wordt niet als een vaststaand feit gepresenteerd of door BNN-Vara zelf geuit. De beschuldiging komt niet zomaar uit de lucht vallen: uit het 'red notice' bericht blijkt dat hij sinds 2014 internationaal wordt gezocht voor onder meer witwassen. Er wordt een voldoende evenwichtig beeld van de situatie geschetst aangezien wordt aangegeven dat de beschuldiging van de Kazachstaanse overheid afkomstig is. Zembla heeft voorafgaand aan de uitzending eiser voldoende gelegenheid gegeven tot wederhoor: Zembla heeft hem twee keer benaderd voor commentaar. Alle vorderingen worden afgewezen, de uitzending mag doorgaan. 

Vzr. Rechtbank Den Haag 31 juli 2017, IEF 17174; ECLI:NL:RBDHA:2017:11324 (Stichting christelijke gemeente Nederland tegen NRC Media) In het NRC Handelsblad en NRC Next zijn diverse artikelen geschreven over de christelijke gemeente Nederland, ook wel de 'Noorse Broeders' genoemd. De artikelen gaan over de arrestatie van het bestuurslid van een goede doelen stichting van de CGN, wegens verdenking van het ten eigen voordeel uitgeven van geld van de stichting. Naar aanleiding van het recente artikel "Rabo stopt met Noorse broeders" is een kort geding aanhangig gemaakt. De CGN stelt dat de reeds artikelen onrechtmatig zijn omdat daarin onterecht beschuldigingen over kinderarbeid, belastingontduiking en fraude worden gedaan. De omstandigheid dat NRC niet beschikte over enig document waaruit blijkt dat de Rabobank haar relatie met de CGN wil beëindigen kan niet leiden tot het oordeel dat de publicatie onrechtmatig is. De vraag of de beschuldigingen in die publicaties door NRC mochten worden gedaan valt buiten het bestek van dit kort geding. CGN wil hierover een bodemprocedure beginnen. Voor zover de CGN stelt dat het verwijzen naar die beschuldigingen in dit artikel onrechtmatig is, wordt dit verworpen. Er is geen sprake van een onrechtmatige publicatie.

Vzr. Rechtbank Noord-Holland 28 september 2017, IEF 17172; IT 2370; ECLI:NL:RBNHO:2017:8082 (Dwangsom-Executie). Mediarecht. Eiser heeft in het verleden een aantal artikelen geplaatst op zijn website en facebookpagina waarin hij zijn overtuiging uit dat een moord is gepleegd door een ander persoon dan degene die daar nu voor veroordeeld is. Gedaagde is de moeder van de overleden persoon. In een eerder vonnis heeft de voorzieningenrechter geoordeeld dat gedaagde rectificaties dient te plaatsen en de betreffende artikelen dient te verwijderen op straffe van dwangsommen. Eiser vordert nu opheffing van de executie van de dwangsommen. Strikt genomen heeft eiser niet alle rectificaties op zijn homepage geplaatst. Echter, het doel en de strekking van de veroordeling hoeft niet enkel naar de letter uitgelegd te worden. In dit licht zijn de dwangsommen niet verbeurd. Een eventueel nog aanwezig facebookbericht, dat niet meer door kan wijzen, omdat het achterliggende bericht is verwijderd is eveneens geen overtreding van het gebod van de rechter. Echter, de verwerking van gedeelten van de berichten in andere, nieuwe, berichten wordt aangemerkt als openbaarmaking en voorts verbeurt eiser hier wel dwangsommen. Zijn vordering wordt dan ook afgewezen.

Vzr. Rechtbank Midden-Nederland 9 oktober 2017, IEF 17173; ECLI:NL:RBMNE:2017:5079 (Buurman tegen Avrotros) Uitgezonden item EenVandaag onrechtmatig. Eiser en zijn buurman hebben al jarenlang een geschil over het gebruik van het recht van overpad. De buurman is veroordeeld tot een gevangenisstraf wegens mishandeling van de partner van eiser en belaging van eiser en mag het perceel van eiser niet betreden. Eiser is verboden om camerabeelden te maken van het huis en erf van zijn buurman. In EenVandaag is diverse keren aandacht besteed aan de zaak, voor het laatst in de uitzending van 12 augustus 2017. Eiser stelt dat Avrotros onrechtmatig jegens haar heeft gehandeld door in de uitzending een foute voorstelling van zaken te geven, essentiële feiten niet te hebben vermeld en bewust geen hoor en wederhoor hebben toegepast. Avrotros heeft de buurman een podium gegeven om zijn kant van het verhaal te vertellen, waarbij eiser geen wederhoor is gegund. De door Avrotros gekozen aanpak betekent dat de gepresenteerde feiten eens te meer juist dienen te zijn en een betrouwbaar beeld moeten geven van de situatie. Eiser is bewust de mogelijkheid ontnomen om mogelijke onjuistheden weg te nemen. Avrotros is onvoldoende zorgvuldig geweest in het aan de kijker presenteren van de relevante feiten en heeft daarmee een onbetrouwbaar beeld opgeroepen van de situatie. De onjuiste beeldvorming levert een ongeoorloofde inbreuk op de persoonlijke levenssfeer en de eer en goede naam van eiser. De uitzending is onrechtmatig jegens hem te achten. Het item moet binnen twee werkdagen verwijderd worden van haar website, social media en uit de zoekresultaten worden verwijderd. Ook moet er een rectificatie geplaatst worden op de website van EenVandaag. 

Vzr. Rechtbank Midden-Nederland 27 september 2017, IEF 17147 (Eiser tegen BNN-VARA) Mediarecht. Kop-staart vonnis. Eiser komt in een Zembla-aflevering ter sprake, waarin de Kazachse overheid zijn vader van het stelen en witwassen van honderden miljoenen dollars beschuldigt. Volgens Zembla heeft de familie een deel van haar vermogen gestoken in vastgoed waarvan Trump medeaandeelhouder is. Volgens eiser zou de uitzending niet op feiten gebaseerd zijn en zou Zembla onvoldoende wederhoor hebben gepleegd. Eiser heeft een kort geding aangespannen om de uitzending te stoppen en vordert ook dat zijn naam en beelden niet worden gebruikt in de uitzending. De voorzieningenrechter wijst alle vorderingen af, de uitzending mag doorgaan.

Hoge Raad 29 september 2017, IEF 17144; ECLI:NL:HR:2017:2518 (AvroTros tegen Pretium) Mediarecht. Vrijheid van meningsuiting en nieuwsgaring. Zie eerder: Conclusie P-G [IEF 16841]. In een uitzending van Tros Radar is de wijze van telefonische klantenwerving door Pretium kritisch besproken waarbij beelden zijn gebruikt van verborgen camera's. Pretium eist op grond van art. 843a Rv dat al het ruwe geluids- en beeldmateriaal dat Tros tijdens de infiltratie heeft verkregen aan haar ter beschikking wordt gesteld. De Hoge Raad bevestigt dat het Hof Den Haag [IEF 15562] terecht heeft geoordeeld dat de gevorderde afgifte afgewezen moet worden. Onder verwijzing naar het Nordisk-arrest van het EHRM, is het hof van oordeel dat dit materiaal onder de bescherming van art. 10 EVRM valt en dat afgifte daarvan een chilling effect op de uitingsvrijheid heeft. Een beperking hiervan is bij wet voorzien (art. 843a Rv), maar in deze situatie niet noodzakelijk omdat Pretium ook getuigen kan horen. Het hof heeft getoetst of een beperking van de uitingsvrijheid als gevolg van een bevel van afgifte van het beeld- en geluidsmateriaal, in de omstandigheden van dit geval, in overeenstemming is met de in art. 10 lid 2 EVRM besloten beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. Het hof heeft terecht geoordeeld dat Pretium eerst de minder verstrekkende mogelijkheid had moeten benutten de cursusleider en cursisten als getuigen te horen, voordat zij haar vordering tot afgifte instelde. Het Hof heeft geen blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door de vordering van Pretium af te wijzen op grond van de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit. De stelling van Pretium dat dit oordeel zou meebrengen dat het afgifte en inzagerecht tot een dode letter zou verworden, wordt verworpen.

Vzr. Rechtbank Amsterdam 26 september 2017, IEF 17134; ECLI:NL:RBAMS:2017:6955 (Eiser tegen Fremantlemedia Netherlands) Mediarecht. Eiser heeft zich met een alternatieve lezing gemengd in het publieke debat over de oplossing van de moord op Marianne Vaatstra op zijn website, Facebook en Youtube. In RTL Boulevard heeft Peter R. de Vries eiser kierewiet genoemd en 'dat hij afgevoerd moet worden in een dwangbuis'. De vordering van eiser van het plaatsen van een rectificatie op de website van RTL Boulevard wordt afgewezen. Het is eisers goed recht om zich uit te spreken over een misdrijf dat het publiek ernstig heeft geschokt, maar daarmee maakt hij zich tot publiek persoon en zal hij krachtige tegengeluiden eerder moeten dulden dan andere personen. De uitlatingen in de uitzendingen zijn niet onrechtmatig: de mening van De Vries vormt een waardeoordeel met voldoende feitelijke basis om niet excessief te zijn. De uitingsvrijheid laat ruimte voor provocatie en overdrijving. De Vries heeft met zijn uitlatingen niet onrechtmatig gehandeld.

Vzr. Rechtbank Zeeland-West-Brabant 4 september 2017, IEF 17079 (Facebook-rectificatie liefdadigheidsbingo) Mediarecht. De door de echtgenote van eiser georganiseerde liefdadigheidsbingo om geld in te zamelen voor de aanschaf van een rolstoelbus voor het ernstig zieke zoontje van gedaagde heeft niet plaatsgevonden. Gedaagde heeft een bericht met volledige naam en portretfoto van eiser en zijn vrouw op zijn facebookpagina en openbare pagina van Marktplaats Zeeland geplaatst waarin hij waarschuwt voor 'oplichtster die geld inzamelt over de rug van hele zieke kinderen'. De suggestie wordt gewekt dat eiser zich ook schuldig heeft gemaakt aan oplichting of medeplichtigheid. De vordering tot een rectificatie op Facebook wordt toegewezen. De gestelde betrokkenheid bij de activiteiten van zijn echtgenote is gebaseerd op onvoldoende feiten. Voorschot op immateriële schadevergoeding wordt afgewezen: eiser maakt niet aannemelijk dat hij schade lijdt als gevolg van de onrechtmatige uitingen op Facebook. Gedaagde wordt veroordeeld om een rectificatie minstens 30 dagen te plaatsen op Facebook en de pagina 'Marktplaats Zeeland' daarin te taggen.

Vzr. Rechtbank Midden-Nederland 17 augustus 2017, IEF 17044; ECLI:NL:RBMNE:2017:4347 (huisbaas tegen BNN-VARA) Uit het persbericht: De voorzieningenrechter in Utrecht heeft donderdag bepaald dat BNN/VARA de aflevering van Boos later vanmiddag mag uitzenden. In de aflevering gaat presentator Tim Hofman langs bij een huisbaas om klachten van huurders aan hem voor te leggen. Dit resulteerde in een handgemeen. De huisbaas spande een kort geding aan om een verbod op de uitzending af te dwingen. Hij wilde dit verbod omdat de uitzending inbreuk zou maken op zijn persoonlijke levenssfeer en die van zijn medewerkers.

Incident Donderdag heeft de advocaat van BNN/VARA ter zitting over de inhoud van de uitzending verklaard. De programmakers willen het publiek met de beelden laten zien wat er tijdens het incident feitelijk gebeurd is. Verder heeft BNN/VARA toegezegd dat alle medewerkers die ook op het kantoor van de huisbaas aanwezig waren, onherkenbaar in beeld worden gebracht.

Geen verbod De rechter mag een uitzending alleen verbieden in zeer uitzonderlijke gevallen waarbij onherstelbare schade door publicatie zou ontstaan. Zo’n uitzonderlijk geval is in dit geval niet aan de orde. De rechter zal de uitzending daarom nu niet verbieden. Het incident is al bekend bij het publiek. Als de uitzending achteraf onrechtmatig blijkt te zijn, kunnen de gevolgen daarvan naar verwachting ongedaan worden gemaakt.