Kamerbrief actualisering bibliotheekwetgeving, 7 december 2011, referentie 309082

Digitaal leenrecht. E-books. Rol van de bibliotheek.

De bibliotheekbepalingen in de Wet op het specifiek cultuurbeleid (Wsc) zijn sterk verouderd. Zij bieden geen adequate basis meer voor de huidige praktijk van het bibliotheekwerk en voor de digitale ontwikkelingen in de bibliotheeksector. De rol van de digitale bibliotheek wordt steeds groter, maar deze kent een essentieel andere structuur dan de fysieke bibliotheek. Ontwikkelingen die daar plaatsvinden, zoals de komst van het e-boek, kunnen van invloed zijn op de positie van de openbare bibliotheek. Relevante gebieden in dat verband zijn onder meer het auteursrecht en het leenrecht. Deze rechtsgebieden vallen buiten het bestek van dit wetsvoorstel.

Aan de hand van een aantal uitgangspunten (decentraal bestel handhaven, toekomstbestendig maken voor ontwikkelingen) heeft de Staatssecretaris een aantal hoofdlijnen geschetst. Zo is de openbare bibliotheek als publieke taak aan te merken (UNESCO 1994), zowel in fysieke als in het digitale domein, en heeft zij een maatschappelijke functie. De digitale bibliotheek is verreweg de belangrijkste innovatie. Drie overheden dragen gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor het bibliotheekstelsel, haar individuele taken worden besproken in de kamerbrief.

Voor het overige worden het overleg met de Vereniging Nederlandse Gemeenten over de lokale bezuinigingen besproken en wordt het (digitale) leenrecht besproken. Hiervoor wordt ook een subsidieregeling aansluiting digitale bibliotheek 2011 als instrument aangewezen. De beoogde inwerkingtreding is 2012.

Leenrecht 
Een belangrijk element in het functioneren van de fysieke openbare bibliotheek is het leenrecht. Op basis van het leenrecht is het mogelijk dat openbare bibliotheken auteursrechtelijk beschermde werken – tegen een billijke vergoeding – uitlenen. Bij verschillende gelegenheden is de vraag naar de toepasselijkheid van het leenrecht op de digitale bibliotheek aan de orde geweest. Onder meer in antwoord op Kamervragen van mw. Peters.14 Algemene lijn daarbij is dat het leenrecht betrekking heeft op fysieke en niet op digitale media. Het leenrecht valt buiten het bestek van de bibliotheekwetgeving. Vanwege de ontwikkelingen in de digitale bibliotheek lijkt het mij niettemin de moeite waard het vraagstuk van het leenrecht in het digitale domein nader te laten verkennen. Ik zal u daar afzonderlijk over berichten.

Vzr. Rechtbank Amsterdam 8 december 2011, LJN BU7623 (Aussenhandelsgesellschaft Wachsmuth & Krogmann tegen Modular Lighting Instruments N.V.)

Met dank aan Willem Hoyng en Claudia Zeri, Hoyng Monegier.

Auteursrecht op lampontwerpen. W&K is een internationaal opererend groothandelsbedrijf. ML legt zich toe op het ontwerpen en produceren van designlampen, waaronder de Nomad (eind jaren '90). Aldi koopt van W&K in grote aantallen type Lamp I in. Deze worden teruggehaald na sommatie van ML aan de zijde van Aldi en na wijziging wordt Lamp II uitgebracht.

Lamp II lijkt in grote lijnen op de Nomad, echter, zo oordeelt de voorzieningenrechter, het is niet evident dat sprake is van inbreuk. De beschermingsomvang kan wel worden beperkt, omdat sommige aspecten van het ontwerp in de loop van de tijd gangbaar zijn geworden. Dit kan tot verwatering leiden. De voorzieningenrechter wijst de vorderingen af en verwijst W&K in de proceskosten gemaakt aan de zijde van ML ad €560 aan vastrecht en €19.000 aan advocaatkosten.

4.8. Naar het voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter is op voorhand niet evident dat geen sprake is van inbreuk. Daarbij wordt aangetekend dat, zoals namens ML te zitting is betoogd, de vraag of sprake is van een auteursrechtelijk beschermd werk moet worden beoordeeld naar de situatie ten tijde van het tot stand komen, althans de eerste publicatie, van het werk en doet de vraag of bepaalde aspecten sindsdien gebruikelijk zijn geworden daaraan niet af. De beschermingsomvang van het werk kan door het feit dat sommige aspecten van de Nomad in de loop van de tijd gangbaar zijn geworden echter wel worden beperkt. Dit zou ertoe kunnen leiden dat in een bodemprocedure wordt geoordeeld dat de oorspronkelijkheid van de Nomad is verwaterd doordat het toepassen van kenmerken van industriële vormgeving op binnenhuisarchitectuur gemeengoed is geworden.

4.9 ... niet als evident kan worden aangenomen dat Lamp II geen inbreuk maakt op het op de Nomad rustende auteursrecht zodat thans niet kan worden gezegd dat ML onrechtmatig handelt door te weigeren om op voorhand af te zien van rechtsmaatregelen tegen het op de markt brengen van Lamp II.

Lees het vonnis hier (LJN / grosse / schone pdf).

Reactie op het mediabericht “Providers hoeven internet niet te filteren, kamerstukken II 29838, nr. 31.

In reactie op IEF 10551 (Scarlet Extended / SABAM), bericht staatssecretaris Fred Teeven als volgt: Graag ga ik in op uw verzoek om een reactie op het mediabericht “Providers hoeven internet niet te filteren”. Deze en soortgelijke berichten verwijzen naar een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie in de zaak Scarlet Extended NV tegen Belgische Vereniging van Auteurs, Componisten en Uitgevers CVBA (SABAM) (C-70/10).

(...) Zoals ik u heb bericht in antwoord op de door uw commissie gestelde vragen naar aanleiding van de speerpuntenbrief, is het standpunt van de Nederlandse regering in deze zaak geweest dat een algemene en preventieve filter- en blokkadeverplichting, zoals door de Belgische rechter omschreven, in het licht van het Europees recht ontoelaatbaar is.4 Dit standpunt wordt nu onderschreven door de uitspraak van het Hof van Justitie.

De uitspraak staat niet in de weg aan mijn beleidsvoornemens. De blokkering die ik heb aangekondigd in de speerpuntenbrief voorziet niet in een algemene toezichtsverplichting voor internetproviders. Wel vind ik dat het voor rechthebbenden in gevallen waar nu niet tegen een website of dienst kan worden opgetreden, het mogelijk moet worden om deze door tussenkomst van de rechter te laten blokkeren. Het gaat hier om een gerichte blokkering van websites of diensten waarvan is aangetoond dat er sprake is geweest van structurele facilitering van auteursrechtinbreuken. Bij de uitwerking van de blokkeringsregeling, en met name de reikwijdte en de duur van de maatregelen, zal in het wetsvoorstel uiteraard rekening worden gehouden met de uitspraak en de overwegingen die het Hof aan zijn uitspraak ten grondslag heeft gelegd.

De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, F. Teeven

Jaarverslag 2010 College van Toezicht collectieve beheersorganisaties Auteurs- en naburige rechten bijlage bij Vaststelling begrotingsstaten

Bijzondere projecten van het College in 2010. 
3.1 Financieel rapport en template
Het College heeft in 2010 in nauw overleg met de organisaties onder toezicht en VOICE een template ontwikkeld waarin de informatievoorziening aan het College wordt geharmoniseerd en versneld. Met ingang van 2011 zullen alle bij VOICE aangesloten collectieve beheersorganisaties met terugwerkende kracht tot 2009 op gelijke wijze aan het College rapporteren over hun financiën en organisatie.

Deze vorm van rapportage zal het College in staat stellen sneller te rapporteren over de financiële situatie bij de organisaties. Daarnaast zal dit voor het College een rijke bron aan vergelijkingsinformatie opleveren aan de hand waarvan het College toezicht kan houden op de financiële en organisatorische ontwikkelingen bij de collectieve beheersorganisaties.

3.2 Notitie behoorlijk bestuur
Op 1 mei 2010 publiceerde het College de notitie inzake integer bestuur. Aanleiding hiervoor was het gegeven dat de organisaties onder toezicht bestuursmodellen hanteerden die in de ogen van het College niet in alle gevallen meer voldeden aan de eisen van good governance zoals die in de afgelopen tijd in de Nederlandse en internationale samenleving zijn ingebed.

De notitie diende als discussiestuk om de organisaties te prikkelen hun bestuursmodellen onder de loep te nemen en initiatieven te ontwikkelen om deze te verbeteren. Het College benoemt in de notitie een aantal basisbeginselen van integer bestuur:

Transparantie: het bestuur dient verantwoording af te leggen over het door haar gevoerde beleid en de behaalde resultaten.

Scheiden van toezicht en uitvoering: er dient duidelijkheid te bestaan over welke taken behoren tot de uitvoering en welke taken behoren tot (intern) toezicht.

Zowel binnen VOI©E als binnen de organisaties zelf heeft de notitie aanleiding gegeven tot discussies en initiatieven op het terrein van governance. Dit heeft geleid tot een aantal concrete voorstellen welke in 2011 zullen worden geïmplementeerd. Het College zal hier aandacht aan blijven besteden en daarover rapporteren.

3.3 Notitie socu-fondsen
Als gevolg van het feit dat de sociale en culturele fondsen bij de CBO’s gefinancierd worden uit de incasso en ten laste komen van de rechthebbenden dienen rechthebbenden voldoende inspraak te hebben in de mate waarin op hun gelden wordt ingehouden en in de wijze waarop deze worden besteed en zou het sociale en culturele beleid voor de rechthebbenden daarbij voldoende transparant moeten zijn.

Het College heeft in 2010 de “Notitie socu-fondsen” opgesteld waarin een aantal uitgangspunten en aanbevelingen zijn geformuleerd die de transparantie en inspraak met betrekking tot de socu-fondsen ten goede zouden moeten komen. De uitgangspunten zijn de volgende:

Inspraak: rechthebbenden dienen een stem hebben in de inhouding en besteding van sociale en culturele fondsen.
Transparantie: sociaal en cultureel beleid dient voor rechthebbenden zowel vooraf als achteraf transparant te zijn. Gelden bestemd voor sociale en culturele doelen zouden aan de hand van objectieve criteria dienen te worden ingehouden en besteed en deze criteria dienen raadpleegbaar te zijn voor rechthebbenden.

De aanbevelingen die aan de hand van deze uitgangspunten zijn gedaan, kunnen gevonden worden in de notitie die op de website van het College (www.cvta.nl) staat gepubliceerd. Deze aanbevelingen worden in het keurmerk van VOI©E (zie onder 4.2) verwerkt en het College zal in 2011 toezien op de implementatie hiervan.

Gerechtshof 's-Hertogenbosch 6 december 2011, LJN BU7206 (XTERIOR c.s. tegen Windscreen B.V.)

Hoger beroep na kort geding. Auteursrecht. Quasi-executiegeschil. Activatransactie na faillissement. Fotowedstrijd.

Windscreen houdt zich bezig met de ontwikkeling en verkoop van professionele terrasschermen en parasols. Xterior B.V. houdt zich bezig met de productie van en handel in terrasgerelateerde buitenproducten. Een leverancier van Xterior, [Z], schrijft een wedstrijd uit:

"ter actualisering van onze publicaties zijn wij op zoek naar de mooiste foto’s van locaties van [Z.]® grote schermen… Door deelname aan onze fotowedstrijd doet u c.q. doet uw fotograaf tevens afstand van de auteursrechten en andere rechten die met de aan ons toegestuurde foto’s zijn verbonden."

De voorzieningenrechter overwoog dat het niet relevant is wie de foto heeft gemaakt nu de veroordeling betrekking heeft op het verwijderen van door of in opdracht van Windscreen en of GS Windscreen gemaakte foto’s. De rechter stelt dat voorkomen moet worden dat met het plaatsen van foto's op de site van Xterior verwarring wordt veroorzaakt of onrechtmatig wordt geprofiteerd van het bedrijfsdebiet.

Windscreen betwist niet dat de foto voorkomt in de brochure van [Z.], die deze als leverancier aan onder meer Xterior B.V. ter beschikking heeft gesteld, noch dat zij het auteursrecht van die foto heeft overgedragen aan [Z.]. Evenmin betwist Windscreen dat Xterior c.s. deze foto rechtstreeks van [Z.] heeft verkregen met als doel deze op haar website te plaatsen.

Hof: "het valt dan niet in te zien waarom Xterior c.s. verwarring met de onderneming van Windscreen zouden veroorzaken door een foto uit de brochure van [Z.], waarvan het auteursrecht bij [Z.] rust, pas 32 dagen na het vonnis van 22 juni 2010 van hun website te verwijderen. (...) Evenmin is aannemelijk geworden dat  met de plaatsing van de bewuste foto op hun website op enigerlei wijze, laat staan op een onrechtmatige wijze, van het bedrijfsdebiet van Windscreen heeft geprofiteerd.
Aldus beschouwd moeten de woorden in de veroordeling van 22 juni 2010 ‘verwijderen van door of in opdracht van Windscreen en of GS Windscreen gemaakte foto’s’ worden uitgelegd in bovenvermelde zin. Het hof volgt dus niet de letterlijke uitleg die Windscreen aan de bewoordingen van de veroordeling geeft."

Het Hof vernietigt het vonnis waarvan beroep en dus zijn geen dwangsommen verbeurd.

4.2.4. Naar het voorlopig oordeel van het hof is niet voldoende aannemelijk dat Xterior c.s. in strijd met hun veroordeling in het vonnis van 22 juni 2010 hebben gehandeld door pas na de brief van Windscreen van 28 juli 2010 de bewuste foto onmiddellijk te verwijderen. Bij dit oordeel is van belang dat Windscreen, althans haar voorgangster, ruim vóór het vonnis van 22 juni 2010 vrijwillig het auteursrecht van die foto heeft overgedragen aan [Z.]. Xterior c.s. hebben derhalve geen inbreuk op enig auteursrecht van Windscreen gemaakt. Vooralsnog valt evenmin in te zien waarom Xterior c.s. door pas 32 dagen na hun veroordeling de foto te verwijderen, voor verwarring met de onderneming van Windscreen zouden hebben gezorgd. Niet in discussie is dat [Z.] als leverancier van Xterior B.V. optreedt. Gesteld noch gebleken is dat Xterior B.V. jegens Windscreen onrechtmatig handelt door een rechtsverhouding met [Z.] als leverancier te onderhouden of door de brochure van [Z.] te gebruiken. Verder is gesteld noch gebleken dat [Z.] de brochure, waarin de bewuste foto is opgenomen, uitsluitend heeft opgesteld voor gebruik door Xterior B.V. zodat moet worden aangenomen dat de brochure door meerdere afnemers van [Z.] wordt gebruikt.
Gelet op de wederzijdse stellingen van partijen valt dan niet in te zien waarom Xterior c.s. verwarring met de onderneming van Windscreen zouden veroorzaken door een foto uit de brochure van [Z.], waarvan het auteursrecht bij [Z.] rust, pas 32 dagen na het vonnis van 22 juni 2010 van hun website te verwijderen. Evenmin is aannemelijk geworden dat Xterior c.s. met de plaatsing van de bewuste foto op hun website op enigerlei wijze, laat staan op een onrechtmatige wijze, van het bedrijfsdebiet van Windscreen heeft geprofiteerd.
Aldus beschouwd moeten de woorden in de veroordeling van 22 juni 2010 ‘verwijderen van door of in opdracht van Windscreen en of GS Windscreen gemaakte foto’s’ worden uitgelegd in bovenvermelde zin. Het hof volgt dus niet de letterlijke uitleg die Windscreen aan de bewoordingen van de veroordeling geeft. Al hetgeen Windscreen verder heeft aangevoerd, brengt het hof niet tot een ander oordeel.
Op grond van het voorgaande komt het hof tot het voorlopig oordeel dat Xterior c.s. geen dwangsommen hebben verbeurd.

4.2.5. De eerste grief slaagt derhalve. Ook de vierde grief, waarin Xterior c.s. aanvoeren in eerste aanleg ten onrechte in de proceskosten te zijn veroordeeld, slaagt. Bij behandeling van de tweede en derde grief hebben Xterior c.s. geen belang meer.

Merkenrecht. We beperken ons tot een maandelijks overzicht. Vandaag heeft het BBIE een serie oppositiebeslissingen gepubliceerd die wellicht de moeite waard zijn om door te nemen. In deze serie valt op dat alle opposities worden afgewezen, met uitzondering van de merken die identiek zijn.

Kamerbrief betreffende Verordening unitair octrooi, kenmerk 2011Z25444 / 2011D60628

Brief van minister Verhagen (EL&I) aan de Tweede Kamer met daarin een reactie op de brief van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie van 7 december 2011. Hierin zijn enkele vragen gesteld over de inzet van de bewindspersonen met betrekking tot de beperkte veredelingsvrijstelling bij de totstandkoming van het Unitaire octrooirecht.

De actuele stand van zaken is dat het Europees Parlement zich thans buigt over mogelijke amendementen tot wijziging van de ontwerp-Verordening unitair octrooi. Het Europees Parlement zal daarover in december in het Juridisch Comité stemmen en in januari 2012 plenair. Alsdan zal blijken of nu nog circulerende en in discussie zijnde amendementen worden aangenomen. Het is dan aan de Raad om te bepalen of het deze amendementen overneemt.

Een amendement van het Europees Parlement met als strekking de beperkte veredelingsvrijstelling, in te voeren in het Unitaire octrooirecht, kan door Nederland worden gesteund omdat het qua strekking overeenkomt met het in voorbereiding zijnde voorstel van wet tot wijziging van de Rijksoctrooiwet 1995 ter introductie van een beperkte veredelingsvrijstelling.

Een mogelijk amendement van het Europees Parlement met als strekking de uitgebreide veredelingsvrijstelling, in te voeren in het Unitaire octrooirecht, kan door Nederland niet worden gesteund zolang niet vast staat dat een dergelijke wijziging geen of slechts beperkte schade toebrengt aan andere sectoren dan de plantenveredeling, zoals chemie of de farmaceutische industrie. Dit standpunt is reeds eerder door de staatssecretaris verwoord tijdens het Algemeen Overleg met uw Kamer op 18 mei 2011. Of, en zo ja, om welke en hoeveel schade het gaat, zal in kaart worden gebracht bij de consultatie van belangenverenigingen over de haalbaarheid en wenselijkheid van en alternatieven voor een uitgebreide veredelingsvrijstelling.

HvJ EU 8 december 2011, zaak C-125/10 (Merck Sharp & Dohme corporation tegen DPMA)

Prejudiciële vragen van het Bundespatentgericht, Duitsland.

In navolging van IEF 9766 (conclusie AG). Octrooirecht. Aanvullend beschermingscertificaat (ABC). Vraag: Kan een aanvullend beschermingscertificaat voor geneesmiddelen (1) worden afgegeven wanneer de periode tussen de datum van de aanvraag voor het basisoctrooi en de datum van de eerste vergunning voor het in de handel brengen in de Gemeenschap minder dan vijf jaar bedraagt?

Hof verklaart voor recht dat

Artikel 13 van verordening (EEG) nr. 1768/92 van de Raad van 18 juni 1992 betreffende de invoering van een aanvullend beschermingscertificaat voor geneesmiddelen, zoals gewijzigd bij verordening (EG) nr. 1901/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2006, gelezen in samenhang met artikel 36 van verordening nr. 1901/2006, moet aldus worden uitgelegd dat voor geneesmiddelen een aanvullend beschermingscertificaat kan worden afgegeven wanneer de periode die is verstreken tussen de datum van de aanvraag voor het basisoctrooi en de datum van de eerste vergunning voor het in de handel brengen in de Europese Unie minder dan vijf jaar bedraagt. In dat geval gaat de in verordening nr. 1901/2006 vastgestelde termijn van de pediatrische verlenging in vanaf de datum die wordt berekend door van de vervaldatum van het octrooi het verschil tussen vijf jaar en de duur van de periode tussen de indiening van de octrooiaanvraag en de verkrijging van de eerste vergunning voor het in de handel brengen af te trekken.

Op andere blogs:
DeBrauw

Gerecht EU 8 december 2011, Zaak T-586/10 (Aktieselkabet af tegen OHIM/Parfums Givenchy SA)

Gemeenschapsmerk. Oppositieprocedure waar de aanvrager van gemeenschapsbeeldmerk 'only givenchy' tegenover houdster ouder gemeenschaps- en nationale woordmerken ONLY staat. Relatieve weigeringsgrond.

De analyse van het OHIM naar de soortgelijkheid van de tekens is juist uitgevoerd: 'low degree of visual similarity between the signs in question and no conceptual similarity between those signs'. Door de aanvrager wordt slechts bijzonder onderscheidend vermogen geclaimd bij het merk waarbij het niet gaat om identieke producten. Zij bepleit echter geen bijzonder onderscheidend vermogen daar waar het wel gaat om identieke goederen. Verwarringsgevaar wordt, zelfs wanneer het bijzonder onderscheidend vermogen van het merk is aangetoond, dan ook niet aangenomen, omdat het om andere waar gaat dan waarvoor de merken zijn ingeschreven. Gerecht EU wijst gevraagde voorziening af.

46 While it is settled case-law that the more distinctive the earlier mark, the greater will be the likelihood of confusion, it should be noted that the likelihood of confusion presupposes that the signs and the goods or services covered are identical or similar, the reputation of a mark being a factor which must be taken into account when determining whether the similarity between the signs or between the goods or services is sufficient to give rise to a likelihood of confusion (see, to that effect, Canon, cited in paragraph 17 above, paragraphs 22 and 24).

47 However, as is clear from the notice of opposition which appears in OHIM’s case-file, the applicant has claimed a reputation only as regards earlier Community trade mark No 638 833 and earlier Danish trade mark VR 2000 02183, which cover goods in Classes 14, 18 and 25, but has not claimed a reputation nor proved intensive use as regards earlier Danish trade mark VR 2001 03359, which concerns identical goods.

48 In those circumstances, as regards earlier Danish trade mark VR 2001 03359, in view of the weak distinctive character of the word ‘only’, resulting from the fact that it is commonly used in the English language and is easily understood, even by the non-English-speaking public, the Board of Appeal was correct in finding that there was no likelihood of confusion.

53 It follows that there can be no likelihood of confusion, since, even if the earlier marks had acquired a high degree of distinctiveness, the goods set out in paragraph 6 above designated by earlier Danish and Community trade marks VR 2000 02183 and No 638 833 are, as the Opposition Division had already stated, different from those covered by the mark applied for, so that one of the conditions of Article 8(1) of Regulation No 207/2009, namely that the goods be similar, is not met.

54 It follows from all of the foregoing that the applicant’s first plea must be rejected.

Hof Leeuwarden 6 december 2011, LJN BU6965 (appellante tegen geïntimeerde)

Met commentaar in't kort van Bart van den Brande en Stefanie Vyncke, Sirius Legal.

Distributie. Monopolieverkoop. Belgisch recht door Nederlands Hof toegepast. Het Gerechtshof van Leeuwarden sprak zich op 6 december 2011 uit over de eenzijdige beëindiging van een exclusieve verkoopconcessie met toepassing van de Belgische Wet van 27 juli 1961 op de beëindiging van alleenverkoopconcessieovereenkomsten in een geschil tussen een Belgische concessiehouder die gedurende 33 jaar de exclusieve verdeler van reinigingsmachines in België was voor een Nederlandse concessiegever.

De Belgische alleenconcessieovereenkomstenwet die het Gerechtshof moest toepassen, is een zeer specifieke wet die dwingend van toepassing is op alle overeenkomsten waarbij een partij het recht krijgt om exclusief of quasi-exclusief binnen een bepaald territorium op het Belgisch grondgebied in eigen naam en voor eigen rekening producten te verkopen. Ze regelt de opzegvergoedingen en opzegtermijnen waarop de concessiehouder recht heeft bij het einde van de overeenkomst. 

Bij het einde van zo een exclusieve concessie heeft de concessiehouder recht op een “redelijke” opzegtermijn of een vervangende opzegvergoeding indien de opzegtermijn niet kan worden uitgevoerd. De lengte van die termijn of de omvang van die vergoeding worden in de wet niet vastgelegd, maar hierover bestaat zeer uitgebreide rechtspraak, waarbij rekening gehouden wordt met de duur van de overeenkomst, de omvang van het territorium, het aandeel van de concessie ten opzichte van andere activiteiten van de concessiehouder en de gerealiseerde omzet.  Daarnaast kan de concessiehouder dus eventueel ook aanspraak maken op een bijkomende “billijke” vergoeding voor aanbreng van cliënteel en ook hierbij wordt de omvang bepaald door jarenlange jurisprudentie.

Slechts als de concessiehouder een “grove tekortkoming” beging die elke verdere samenwerking onmiddellijk onmogelijk maakt, is geen opzegtermijn of vergoeding verschuldigd, maar dan moet de benadeelde partij onmiddellijk reageren en onmiddellijk de overeenkomst beëindigen.

In casu werd na 33 jaar de overeenkomst in eerste instantie beëindigd met een –correcte- opzegtermijn van 20 maanden, maar acht maanden later ontving de concessiehouder plots een brief waarin hem de onmiddellijke beëindiging van de overeenkomst werd aangekondigd zonder verdere opzegtermijn omwille van een beweerde “grove tekortkoming” (zware fout) in zijn hoofde.

Het Gerechtshof diende in hoger beroep te oordelen over twee elementen die eigen zijn aan de Belgische alleenconcessieovereenkomstenwet. Eerst diende het te onderzoeken of er effectief sprake was een “grove tekortkoming” in hoofde van de Belgische concessiehouder. Vervolgens stelde zich de vraag of de Belgische concessiehouder, naast een opzegvergoeding ook recht had op een bijkomende billijke vergoeding voor aanbreng van cliënteel.

In casu oordeelde het Gerechtshof terecht dat er geen sprake was van een “grove tekortkoming”. De ingeroepen tekortkomingen m.b.t. promotie, informatieplicht en omzetdoelstellingen waren immers nooit contractueel opgelegd en het feit dat de concessiehouder niet exclusief de producten van de concessiegever verdeelde volstaat onder Belgisch recht niet om van een “grove tekortkoming” te spreken.  De exclusiviteit geldt immers slechts in twee richtingen als dit ook expliciet zo werd overeengekomen in de overeenkomst. Bovendien reageerde de concessiegever te laat.  Het was immers pas acht maanden nadat hij te kennen gaf de overeenkomst te willen beëindigen dat hij plots oordeelde dat zijn redenen daarvoor een “grove tekortkoming” in hoofde van de concessiehouder uitmaakten en die vertraging is een bewijs dat de fouten helemaal niet zo ernstig waren.

Bijgevolg had de concessiehouder recht op een redelijke opzegtermijn of een vervangende opzegvergoeding die in casu gelijkgesteld werd met de aanvankelijk vooropgestelde 20 maanden opzegtermijn, wat, rekening houdende met de verwachtte omzet in die periode, neerkomt op 1.628.296,74 euro.

De concessiehouder kreeg echter geen bijkomende billijke cliënteelvergoeding toegekend. Het Gerechtshof oordeelde  dat gelet op de sterk dalende omzetcijfers over de afgelopen jaren, men niet kan spreken van een blijvende meerwaarde. In antwoord op de vraag of de concessiehouder na beëindiging het cliënteel heeft verworven, gaat het Gerechtshof wel zeer kort door de bocht. Zij stelt enkel dat de concessiehouder niet voldoende bewijst of dit het geval is, zonder concrete elementen in acht te nemen die worden aangereikt door de Belgische rechtspraak.

Zo zal de Belgische rechtspraak bijvoorbeeld rekening houden met het feit of het bepaalde product bekend is, wat de trouw van de klant veronderstelt, of met het bestaan van een erkend netwerk van detailhandelaars of met de vraag of het product vervangbaar is of niet, of de concessiehouder een klantenlijst heeft overgemaakt, etc. … Deze elementen komen niet ter sprake en de concessiehouder wordt nogal eenvoudig afgewezen van een billijke vergoeding zonder dat de motivering van het Gerechtshof op basis van de vaste criteria uit het Belgisch recht duidelijk blijkt.

Bart van den Brande en Stefanie Vyncke, Sirius Legal