Rechtspraak  

Kompozit vordert in reconventievernietiging van het octrooi voor zover verleend voor Nederland. De rechtbank wijst de grensoverschrijdende vorderingen af. Dat Iesbert buiten Nederland inbreuk zou hebben gemaakt op het octrooi is niet gebleken. Bovendien oordeelt de rechtbank dat de bevoegdheid op basis van artikel 5 lid 3 EEX verordening zowel in de voorlopige voorzieningen als in de hoofdzaak niet grensoverschrijdend is.

Kompozit stelt in conventie en reconventie dat het octrooi nietig is. Zij stelt daartoe dat octrooi zowel nieuwheid als inventiviteit ontbeert. De rechtbank komt tot de conclusie dat het octrooi inventiviteit ontbeert. Ze wijst de vordering in conventie af en vernietigt het Nederlandse deel van het octrooi EP0958473.

Nieuwheid

Kompozit valt de nieuwheid van het octrooi aan met een beroep op de draagbare drukcontainer van Composite Scandinavië, die volgens Kompozit sinds 1995 op de markt zou zijn onder de naam Compolite CS. Ragasco heeft met succes betwist dat de Compolite CS voor de prioriteitsdatum reeds openbaar toegankelijk zou zijn geweest. Zij heeft daartoe een verklaring overgelegd van de directeur van Compisite Scandinavië, waarin deze verklaart dat deze container eerst in februari van het jaar 2000 op de markt zou zijn geïntroduceerd. In de procedure is niet gebleken dat deze container eerder bekend was dan de geoctrooieerde container, met als gevolg dat deze niet als nieuwheidschadelijk is aangemerkt.

Daarnaast heeft Kompozit het US octrooi 4690,295 als nieuwheidschadelijk opgevoerd. De Rechtbank is echter van mening, dat de in dit octrooi beschreven lichtgewicht container niet als nieuwheidschadelijk kan worden aangemerkt. “De elementen tezamen zijn evenwel niet aan te merken als een omhulsel met schokabsorberende eigenschappen in de zin van het octrooi”.

Inventiviteit

Voor de betwisting van de inventiviteit van het octrooi heeft Kompozit zich onder meer beroepen op de Gasol container. De Rechtbank acht voor de inventiviteitsvraag vooral relevant de container bekend uit het octrooi US 4,690,295 en de Gasol container.

”De Gasol container is een draagbare druk container voor vloeistof, zoals propaan en butaan, die uit transparante of doorzichtige materialen bestaat, het middengedeelte is niet omsloten zodat de eigenlijke container en, tijdens gebruik, diens inhoud, zichtbaar zijn van de buitenkant, en het heeft een kraag en voet die onder meer schokabsorberende eigenschappen hebben.” De Rechtbank stelt vast dat de Gasol container geen omhulsel heeft en niet een binnenste vloeistof dichte laag en een buitenste druk ondersteunende laag heeft in de zin van het octrooi.

De Rechtbank vraagt zich dan af of “gegeven deze stand van de techniek (de Gasol container) de stap naar toepassing van een uit twee lagen samengesteld drukvat, en naar een omhulsel met een gedeeltelijk open middengedeelte voor hand lag." Zij beantwoordt deze vraag bevestigd: “Het is voor de hand liggend om die zichtbaarheid te handhaven door de verbinding tussen kraag en voet het drukvat niet geheel te laten omsluiten, maar te voorzien van openingen die zo groot zijn dat de zichtbaarheid van het drukvat en daarmee de inhoud daarvan gehandhaafd blijkt. Door deze verbinding ontstaat vanzelf een omhulsel dat nog steeds schokabsorberende eigenschappen heeft die eerder aan voet en kraag verbonden waren “.

Volgens de Rechtbank is in deze procedure niet helder geworden welk probleem zou worden opgelost door een uit afzonderlijke lagen opgebouwd drukvat toe te passen in plaats van een drukvat zonder afzonderlijke vloeistof dichte wand. Het Nederlandse deel van het Europese octrooi acht de rechtbank nietig. Lees hier het vonnis.

Allereerst wordt de meest nabije stand van de techniek geïdentificeerd. "In de meest recente versie van de “Guidelines for Examination in the European patent Office (Guidelines, versie juni 2005, red.)” wordt het begrip meest nabije stand van de techniek als volgt omschreven: The closest prior art is that combination of features, disclosed in one single reference, which constitutes the most promising starting point for an obvious development leading to the invention. In selecting the closest prior art, the first consideration is that it should be directed to a similar purpose or effect as the invention or at least belong to the same or a closely related technical field as the claimed invention. In practice, the closest prior art is generally that which corresponds to a similar use and requires the minimum of structural and functional modification to arrive at the claimed invention." De rechtbank komt tot het oordeel dat de door Bonar geproduceerde schermen als meest nabije stand van de techniek wordt aangemerkt.

De volgende stap is het vaststellen van het objectieve technische probleem dat diende te worden opgelost. "To do this one studies the application (or the patent), the closest prior art and the difference (also called “the distinguishing features(s)” of the invention) in terms of features (either structural or functional) between the invention and the closest prior art and then formulates the technical problem", aldus de EOB-richtlijnen.

Als laatste stap resteert de vraag of de als voormeld door het octrooi geboden oplossing voor het in de tweede stap geformuleerde probleem op de prioriteitsdatum voor de gemiddelde vakman op voor de hand liggende wijze uit de stand van de techniek voortvloeide. "The question to be answered is whether there is any teaching in the prior art as a whole that would (not simply could, but would) have prompted the skilled person, faced with the objective technical problem, to modify or adapt the closest prior art while taking account of that teaching, thereby arriving at someting falling within the terms of the claims, and thus achieving what the invention achieves."

De vordering van Bonar wordt in concreto afgewezen, omdat de rechtbank wel inventiviteit aanwezig acht. "Waar het immers om gaat is, dat geenszins is komen vast te staan dat voor de hand lag dat het toepassen van de combinatie van bedoelde materialen zou leiden tot het doel van de uitvinding, welk doel niet slechts inhield het brandveiliger maken van het scherm maar ook (en juist) het handhaven van de andere positieve eigenschappen daarvan. Illustratief in dat verband is, dat Bonar niet heeft weersproken dat het -eerder- toepassen van brandvertragende garens in kasschermen weliswaar leidde tot een brandwerend scherm, doch dat dit scherm overigens slecht bruikbaar was vanwege het (komen te) ontbreken van andere eigenschappen, zoals voldoende waterdampdoorlatendheid. Het keuze van de materialen die de uitvinding volgens conclusie 1 van het octrooi verschaft is dan ook geen juixtapositie van -casu quo een voor de hand liggende keuze uit- reeds bekende materialen, maar een keuze die berust op uitvinderswerkzaamheid en die daarmee inventief is. Voor de afhankelijke volgconclusies geldt hetzelfde. Dat betekent dat aan de vordering van Bonar de grondslag komt te ontvallen zodat die vordering zal worden afgewezen."

Lees hier het vonnis.

Als eerste grondslag voeren zij aan dat de licentieneemster op een octrooi (SISVEL dus) niet zelfstandig verbodsvorderingen met nevenvorderingen kan instellen. Hiermee zien eiseressen volgens de Voorzieningenrechter echter over het hoofd dat SISVEL niet als licentienemer zelfstandig verbodsvorderingen instelt. SISVEL beschikt over een akte, waaruit blijkt dat zij gemachtigd is om namens de octrooihouders op te treden krachtens procesvolmacht. SISVEL heeft zodoende niet namens zichzelf (en zelfstandig) het verzoek tot verlof ingediend en vervolgens beslag laten leggen, maar namens Philips c.s., hetgeen naar Nederlands procesrecht mogelijk is. Of e.e.a. reeds bleek uit het beslagrekest blijkt niet uit het vonnis.

Ten tweede stellen eisers dat de Rb. Haarlem onbevoegd zou zijn geweest om verlof tot beslag te geven. De Voorzieningenrechter te Den Haag is volgens eisers immers bij uitsluiting bevoegd om over octrooizaken te oordelen. Eiseressen zien er aldus aan voorbij dat die uitsluitende bevoegdheid geen betrekking heeft op het treffen van conservatoire maatregelen. Hiervoor geldt onverkort het bepaalde in Rv. De goederen bevonden zich in het arrondissement Haarlem, dus de Voorzieningenrechter daar was bevoegd het verzochte verlof te verlenen.

Tot slot oordeelt de Voorzieningenrechter nog dat niet gebleken is dat het summierlijk van de ondeugdelijkheid van het door de beslaglegger ingeroepen recht blijkt, wat overigens ook niet is gesteld, en dat de het beslag niet 'onnodig' in de zin van art. 70 lid 2 Rv is gelegd. Bij dit laatste oordeel weegt de rechter mee dat partijen nog hebben onderhandeld teneinde het onderhavige geschil op te lossen. Alle vorderingen worden afgewezen.

Stada heeft als bewijs van normaal voorgebruik de tekst van een voordracht van Ramsay overgelegd waaruit blijkt dat een clinical trial met betrekking tot de stof ALFUZOSINE op zijn laatst is gestart drie maanden voor de prioriteitsdatum van juni 1985. Toch acht de voorzieningenrechter dit bewijs niet voldoende om normaal voorgebruik aan te nemen. Volgens de voorzieningenrechter is het aannemelijk dat aan patiënten in een clinical trial een geheimhoudingsverplichting wordt opgelegd. Stada heeft niet bewezen dat er geen sprake was van een geheimhoudingsverplichting. Zolang dit niet is komen vast te staan kunnen volgens de voorzieningenrechter de trials dan ook niet als nieuwheidschadelijk worden aangemerkt.

De aanval van Stada op de nieuwheid van het octrooi onder verwijzing naar EP 0 189 336 A1, dat prioriteit claimt voor de prioriteitsdatum van het octrooi, mislukt. EP 366 claimt niet de toepassing van ALFUZOSINE voor urologische problemen. De voorzieningenrechter overweegt in punt 4.9 van het kortgeding vonnis: “Het octrooi wordt in de beschrijving van EP 366 het dichtst benaderd waar in de beschrijving wordt opgemerkt dat de beschreven combinatiepreparaten, waaronder blijkens de voorbeelden ook preparaten met alfuzosine kunnen worden gebruikt voor ziektebeelden zoals astma en urologische aandoeningen (…). Dat is onvoldoende om EP 366 nieuwheidschadelijk te achten “.

Wel is de voorzieningenrechter voorlopig van oordeel dat er sprake is van gebrek aan inventiviteit. “Naar voorlopig oordeel zou de gemiddelde vakman op grond van de publicaties van Hedlund en Shapiro weten dat ?1-blokkers aangewezen zijn als geneesmiddel voor aandoeningen waarbij de urineafvoer wordt belemmerd. Hij zal dan ook weten dat prazosine bij toepassing voor deze aandoeningen een werkzame ?1-blokker is gebleken. De publicatie van Cavero zou een aansporing zijn om, zoekende naar een ?1-blokker, de aandacht op alfuzosine te richten. Mocht er een vooroordeel zijn voor toepassing van alfuzosine bij de mens dan zou dat zijn weggenomen door de publicatie van Guinebault.

Opvallend is dat tijdens de verleningsprocedure van EP 597 de examiner bezwaar had aangetekend tegen verlening vanwege gebrek aan inventiviteit, vanuit de wetenschap dat prazosine al werd toegepast voor de prioriteitsdatum van het octrooi en dat prazosine en alfuzosine een vergelijkbare chemische structuur hebben. De examiner achtte de verklaring van de aanvragers dat de therapeutische werking van prazosine (bloeddrukverlagende werking) niet hetzelfde is als alfuzosine (behandeling van Benigne prostaathyperplasie) voldoende om het bezwaar weg te nemen. De voorzieningenrechter is echter van mening dat het antwoord van de aanvragers voor de examiner onvoldoende had moeten zijn om het opgeworpen inventiviteitbezwaar weg te nemen. De voorzieningenrechter wijst de vorderingen af. Lees hier het vonnis.

In dit advies van het Bureau komen 2 documenten aan bod: een catalogus van Gerrijn BV waarin staat "uitgave 1997" met op p. 50, 60 en 62 een verankeringssysteem voor prefab elementen (D1) en een Amerikaans octrooischrift 3,333,338 (D2). Het bureau adviseert langs twee lijnen:
a) de catalogus was openbaar toegankelijk. Het Bureau acht conclusie 1 van het octrooi niet inventief over D1 en dus vernietigbaar, maar conclusie 2 wel nieuw en inventief ten opzichte van D1 of een combinatie van D1 en D2, zodat naar zijn oordeel eveneens volgconclusies 3 t/m 8 voor zover afhankelijk van conclusie 2 geldig zijn te achten.
b) de catalogus was niet openbaar was. Volgens het Bureau blijft nu ook conclusie 1 overeind, omdat deze conclusie dan nieuw en inventief is over D2.

De rechtbank oordeelt dat De Wit niet ontvankelijk is  in haar voorwaardelijke nietigheidseis. Art. 76 ROW 1995 bepaalt namelijk dat degene die een nietigheidsactie instelt op basis van een Nederlands registratieoctrooi, niet ontvankelijk is, indien die eis niet vergezeld is van een advies van het Bureau omtrent de toepasselijkheid van art. 75 lid 1 ROW 1995. Aangezien De Wit heeft bij diens eis in reconventie niet een dergelijk rapport heeft gevoegd, is zij in haar voorwaardelijke nietigheidseis niet ontvankelijk.

De rechtbank volgt het advies waaruit blijkt dat, of er nu sprake is van situatie a dan wel b, conclusie 2 en de volgconclusies voorzover die afhankelijk zijn van conclusie 2, in ieder geval geldig zijn. Vervolgens onderzoekt de rechtbank of De Wit inbreuk maakt op conclusie 2: "Dit samenstel van maatregelen in het stelanker van De Wit is echter technisch equivalent te achten aan de in het octrooi geclaimde verbreding van de bus om ruimte te bieden voor de licht conische schacht van het andere type schroef." (rov 3.12)

Het gevorderde inbreukverbod is vanwege het verstrijken van het octrooi niet meer toewijsbaar is. Wel toegewezen wordt een verklaring voor recht dat sprake is geweest van octrooiinbreuk. Het eveneens in conventie gevorderde bevel tot het doen van opgave van de omvang van de inbreuk en daarover af te leggen rekening en verantwoording met nevenvorderingen is als controlemaatregel op de omvang van de inbreuk toewijsbaar, evenwel geclausuleerd als nader geformuleerd in het dictum, onder meer ter voorkoming van onnodige executiegeschillen. Het eveneens in conventie gevorderde recall-bevel zal vanwege het verstreken zijn van het octrooi als te ver gaande maatregel worden afgewezen.

Lees vonnis