Publicaties & Noten  

Caspar van Woensel: Culturele, nationale en religieuze symbolen als merk. Verschenen in Ars Aequi, mei 2008.

“In 2007 werd de filosoof Spinoza 375 jaar, de bedenker van Pippi Langkous, Astrid Lindgren, 100, en admiraal Michiel de Ruyter 400. Jubilea rond het cultureel erfgoed zijn er te over en in 2008 en komende jaren blijft het feestelijk. In deze bijdrage zal het niet gaan over de taart en de slingers, maar over vormen van juridische monopolisering van symbolen van (onder meer) cultureel erfgoed. Zo gaan gebeurtenissen als jubilea vaak gepaard met marketing, publieksevenementen en ‘merchandise’.

Bij zulke activiteiten hoort, vanuit het perspectief van ondernemers, een merk en een merkrecht. Bijzonder aan ‘Michiel de Ruyter-merken’ is dat een bekende figuur in de Nederlandse geschiedenis door iemand wordt toegeëigend voor exploitatiedoeleinden. Mag dat zomaar?”

Lees het gehele artikel hier(via casparvanwoensel.nl).

Alexander Hent, voorzitter Stobi, in reactie op Alberdingk Thijm (zie hieronder, IEF 6348) : Betalingsplichtigen winnen hun zaak tegen Stichting De Thuiskopie

Op 25 juni jl heeft de Rechtbank Den Haag bij vervroeging uitspraak gedaan in de zaak van 20 betalingsplichtige bedrijven tegen de Thuiskopie en de SONT. De betalingsplichtigen vroegen op 16 punten een ‘verklaring voor recht’ en vroegen de rechtbank om met inachtneming van die punten de thuiskopievergoeding vast te stellen.

Mr Alberdingk Thijm (de raadman van collectieve belangorganisatie Norma die thuiskopiegelden verdeelt) verkondigt op zijn website: ‘Thuiskopie heeft zijn zaak tegen de betalingsplichtigen van de thuiskopievergoeding gewonnen’. Dat is op zijn zachtst gezegd een wat wonderlijke interpretatie van het vonnis.

De betalingsplichtigen krijgen slechts op één punt de gevraagde verklaring voor recht, maar dat is vooral omdat de rechtbank vaststelt dat de Thuiskopie tijdens de procedure al op tien andere punten had ingestemd met wat de betalingsplichtigen vorderden. Al met al krijgen de betalingsplichtigen dus op elf van de zestien punten gelijk.

Dat éne punt waarop de betalingsplichtigen van de rechtbank (extra) gelijk krijgen is wel ook heel belangrijk: er dient bij de vaststelling van de thuiskopievergoeding geen rekening te worden gehouden met kopieerhandelingen waarvoor de rechthebbende expliciet of impliciet toestemming heeft gegeven. Alles wat legaal op internet wordt aangeboden is bedoeld om te worden gekopieerd voor eigen gebruik, dus daarmee is de (impliciete) toestemming gegeven.

Christiaan Alberdingk Thijm, Solv: Thuiskopie wint zaak over hoogte vergoeding. Korte noot bij Rechtbank ’s-Gravenhage, 25 juni 2008,  HA ZA 05-2233, ACI Adam B.V. c.s. tegen Stichting De Thuiskopie c.s.

“(…) De verklaring voor recht die is toegewezen heeft betrekking op materiaal dat openbaar wordt gemaakt met expliciete of impliciete toestemming van de rechthebbende. De rechtbank oordeelt dat bij de bepaling van de thuiskopievergoeding geen rekening dient te worden gehouden met kopieerhandelingen van dergelijk materiaal. De rechtbank geeft niet aan wat moet worden verstaan onder materiaal waarvoor de rechthebbende impliciet toestemming heeft gegeven.  

De rechtbank haalt aan wat eisers daaronder mede begrijpen, namelijk ook het verspreiden van een werk zonder gebruik te maken van technische beveiligingsvoorzieningen (hoewel deze beschikbaar zijn), maar laat achterwege te vermelden of zij het met deze interpretatie eens is. Het vonnis geeft op dit punt dus slechts aanleiding tot meer vragen.  

Een andere punt dat meer vragen oproept, is de overweging van de rechtbank dat het maken van een privé-kopie uit een illegale bron niet is toegestaan op grond van de thuiskopieregeling (art. 16c Aw). Dit ondanks de herhaaldelijke bevestiging daarvan door de minister van Justitie. De consequentie die de rechtbank hieraan verbindt, is echter niet dat daarom bij het bepalen van de hoogte van de thuiskopievergoeding geen rekening mag worden gehouden met kopieën uit illegale bron. Integendeel. Dat mag volgens de rechtbank wel.  

(…) De vraag is dan of het thuiskopiëren uit een illegale bron daarmee niet alsnog rechtmatig is geworden. Als er een vergoeding is betaald voor een bepaalde handeling zou de handeling ook geoorloofd moeten zijn.”

Lees de gehele noot hier.

Floortje Smits, Pellicaan Advocaten (als jurist gelieerd aan Fatboy the Original): De ontwerper vogelvrij. Kort commentaar bij Fatboy / Sitting Bull.

De voorzieningenrechter miskent hier dat zowel de vraag naar ontlening als de inbreukvraag beoordeeld wordt door te kijken naar de overeenstemming tussen de producten.

In de recent gewezen uitspraak tussen Fatboy the Original B.V. en Sitting Bull Gmbh (Vzr. Rb ’s-Hertogenbosch 17 juni 2008, KG ZA 08-212, IEF 6301) stond de vraag centraal of het ontwerp van de FATBOY THE ORIGINAL auteursrechtelijke bescherming geniet en of de zitzak van Sitting Bull daar inbreuk op maakt. De voorzieningenrechter brak met eerdere rechtspraak (Vzr. Rb. Haarlem 21 september 2007, KG ZA 07-435 en Rb. ’s-Hertogenbosch 6 juni 2007, HA ZA 06-718) en oordeelde dat FATBOY THE ORIGINAL geen auteursrechtelijke bescherming geniet. Een van de eerste ontwerpschetsen zou “overgetekend” zijn van een eerder product: de AIRBAG. Belangrijk is hier te vermelden dat Fatboy de (auteurs)rechten op de AIRBAG heeft.

Het is interessant op basis van welk materiaal de voorzieningenrechter tot dit oordeel is gekomen en welk onderscheid (niet) wordt gemaakt tussen ruwe schets en uiteindelijk ontwerp.

Centraal stond een eerste ruwe ontwerpschets van ontwerper J. Setäla. Deze schets diende om het ontwerpproces van FATBOY THE ORIGINAL in stappen weer te geven. De eerste werkelijk aantoonbare verschijningsvorm dateert van 1999, met een fotoreportage in een Fins blad. Deze eerste ruwe schets is door Sitting Bull c.s. gekopieerd en over een van het internet gehaalde foto van de Airbag geplaatst. 

Joris Deene,Universiteit Gent & Storme, Leroy, Van Parys: Kroniek Intellectuele Rechten 2007, zoals verschenen in het Belgische Nieuw Juridisch Weekblad, NjW 2008, 185.

“Er werd uitspraak gedaan over sterrenplukkers, St-Andries kruisen, vislogo’s, Kidibull en Fébrèze luchtverfrissers. Viennetta ijstaarten namaken is uit den boze doch pornografische versies van Kuifje kunnen dan wel weer door de beugel. Hoewel Maltesers en Kitkat Balls even lekker zijn, bestaat er geen verwarring tussen beiden merken. Opel en Céline doen het merkenrecht daveren en ook Adidas is weer van de partij. Fosamax is een geldig ABC of toch weer niet…”

Lees de gehele kroniek hier.

Dirk Visser,Universiteit Leiden & Klos Morel Vos & Schaap: Kroniek Van De
Intellectuele Eigendom 2007, zoals verschenen in Nederlands Juristen Blad, NJB 2008/16.

“De volledige proceskostenveroordeling en het ‘ex parte-verbod’ zijn de procesrechtelijke nieuwigheden die de IE-praktijk het meest bezighouden. In het octrooirecht blijkt het grensoverschrijdende verbod inderdaad grotendeels verleden tijd. In het merkenrecht werd het seriemerk- argument erkend. In het auteursrecht is het wachten op de uitspraak van de Hoge Raad over de vraag of de ‘achterbankgesprekken’ van Endstra auteursrechtelijk beschermd zijn. Op het materiële IE-gebied gebeurde er het afgelopen jaar verder niet zo veel belangrijks. Daarom in deze kroniek wat aandacht voor het altijd gestaag voortkabbelende en voor de dagelijkse (algemene) praktijk belangrijke handelsnaamrecht.”

Lees de gehele kroniek hier.

Dirk Visser: Het blijft oppassen met merkgebruik in vergelijkende reclame. Reactie op uitspraken in  kort nieuwsbericht in Adformatie nr. 25, pagina  6.

In Adformatie nr. 25 (p. 6) stelt advocate Ebba Hoogenraad dat er door de uitspraak van het Europese Hof van Justitie in de O2/H3G zaak meer mogelijk wordt op het gebied van (beeld)merkgebruik in vergelijkende reclame. Je mag niet misleiden of kleineren, aldus Hoogenraad, “maar ‘spelen’ met het vergeleken merk ligt nu binnen handbereik, zonder dat merkinbreuk om de hoek komt kijken, zolang geen verwarring wordt veroorzaakt. En de financiële risico’s die gelden bij merkinbreuk (volledige proceskostenveroordeling, inclusief advocaatkosten van de merkhouder) zijn daarmee ook van de baan”. 

Hoogenraad heeft gelijk dat er nu vermoedelijk wat meer mag dan voorheen, met name ten aanzien van het gebruik van het beeldmerk van een concurrent. Gebruik van het beeldmerk van een concurrent werd in het verleden namelijk meestal door de rechter verboden.

Maar ‘spelen’ met het merk van de concurrent, zeker als het een bekend merk betreft, blijft toch spelen met vuur. Hoogenraad vermeldt namelijk niet dat óók in de wet staat dat vergelijkende reclame alleen toegestaan is als deze “geen oneerlijk voordeel oplevert ten gevolge van de bekendheid van een merk, handelsnaam of andere onderscheidende kenmerken van een concurrent” (art. 6:194a sub g Burgerlijk Wetboek).

Vergelijkende reclame of ‘spelen’ met het bekende beeldmerk van bijvoorbeeld de marktleider is altijd erg verleidelijk voor minder bekende merken. Maar als de rechter dat, ook zonder dat er sprake is van misleiden, kleineren of verwarring wekken, ‘oneerlijk voordeel’ vindt opleveren, dan dreigt nogal altijd een verbod, rectificatie en schadevergoeding. Bovendien kan de rechter dan ook beslissen dat er dan toch ook sprake is van merkinbreuk, waardoor die ‘volledige proceskostenveroordeling, inclusief advocaatkosten van de merkhouder’, ook weer van toepassing is. 

Dirk Visser, Noot bij HR 30 mei 2008, LJN BC2153, Endstra / Nieuw Amsterdam; De Endstra Tapes.

“De academische discussie over wat precies gelezen moet worden in elk woord dat de Hoge Raad in dit arrest heeft gebruikt zal ongetwijfeld uitvoerig zijn. In deze noot ligt de nadruk op een korte analyse van de belangrijkste punten en de (eventuele) consequenties voor de praktijk.

(…) Aan het slot van ov. 4.5.2 geeft de Hoge Raad aan dat, anders dan Spoor, Hugenholtz en Nieuw Amsterdam c.s. meenden, in het arrest Van Gelder / Van Rijn van tweeënzestig jaar geleden zijns inziens geen steun te vinden is voor een bewustheidseis.

‘Hetgeen is beslist in HR 28 juni 1946, NJ 1946, 712 kan, anders dan het hof oordeelde, niet dienen ter ondersteuning van de bewustheidseis, aangezien in de door het hof aangehaalde zinsnede tot uitdrukking is gebracht dat het (slechts) de vorm van de afzonderlijke door Van Gelder vervaardigde voorwerpen was, die voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking kwam, niet het 'bijzondere kunsteffect' daarvan. De bijzin 'die uiting is van datgene, wat den maker tot zijn arbeid heeft bewogen' bedoelde de voorafgaande term 'vormgeving' dus niet te beperken’.

Ten aanzien van de vraag wat nu wél het (enige) vereiste is voor auteursrechtelijke bescherming brengt de Hoge Raad ons echter weinig verder. We weten nu dat het ‘EOK & PS’ eenvoudig te splitsen valt en dat ‘EOK’ niet meer betekent dan ‘niet ontleend’. ‘Persoonlijk stempel’ is het vereiste van creativiteit, niet zijnde een zo grote mate van banaliteit of trivialiteit dat van creativiteit geen sprake meer is.”

Lees de volledige noot hier.

Nieuwe IE-thriller van hoogleraar en romanschrijver Paul Goldstein: A Patent Lie. “Goldstein, a Stanford law professor and intellectual property expert, delivers on the promise of his thriller debut, Errors and Omissions (2006), with this outstanding sequel.

Michael Seeley, who's living in seclusion in Buffalo, N.Y., agrees at his estranged brother's urging to travel to San Francisco to take on a patent infringement case that Vaxtek, a small company, is bringing against St. Gall, a Swiss pharmaceutical giant, over an AIDS vaccine. Robert Pearsall, the lead plaintiff's attorney, apparently committed suicide on the eve of trial. Surprised that Pearsall, known for his meticulous preparation, didn't depose Lily Warren, a St. Gall employee who claimed to have invented the vaccine, Seeley pursues that loose end, only to find that Warren's version of events raises questions about not only Seeley's clients but also his predecessor's death. In lean prose, Goldstein masterfully portrays the intricate courtroom maneuvering and the ethical dilemmas of trial attorneys. Scott Turow fans will welcome this complex protagonist.”

Lees hier meer.

Naast het BVIE-boekje is er nu ook het BNO-boekje (voor slechts 7 euro, het goedkoopste juridische boek ooit). Persbericht: “BNO-boekje over auteursrecht uit  (…) Met ‘Auteursrecht, praktische tips voor opdrachtgevers van ontwerpers', wordt voor het eerst specifiek vanuit het oogpunt van de opdrachtgever gekeken. Juridisch adviseur Anouk Siegelaar beoogt met de uitgave veelvoorkomende misverstanden weg te nemen, en opdrachtgevers te helpen bij het maken van duidelijke afspraken over auteursrechten en het gebruik van ontwerpen die al dan niet in opdracht zijn gemaakt. Dit is immers ook in het belang van de ontwerper. "Het auteursrecht maakt een belangrijk onderdeel uit van ontwerpopdrachten. Goede afspraken maken over auteursrechten is essentieel en heeft tot gevolg dat beide partijen profiteren van de samenwerking en de resultaten daarvan", aldus Siegelaar. 'Auteursrecht' is vooralsnog het laatste in de reeks boekjes van de BNO.”

Lees hier meer.  

N. Helberger, N. Dufft, S.J. van Gompel & P.B. Hugenholtz, IVIR: Never Forever: Why Extending the Term of Protection for Sound Recordings is a Bad Idea(gepubliceerd in E.I.P.R., 2008-5, p. 174-181).

"This article critically examines the arguments put forward in favour of a term extension of related rights of phonogram producers. The authors conclude that there are no convincing reasons to extend the existing term of protection. The article also explains why the popular argument that a term extension would improve the situation of performers is probably a fallacy."

Lees het artikel hier.

M.M.M. van Eechoud, IVIR: Openbaarheid van bestuur en auteursrecht, never the twain shall meet?(Gepubliceerd in Dommering-bundel: Opstellen over informatierecht aangeboden aan prof. mr. E.J. Dommering, Amsterdam: Otto Cramwinckel Uitgever 2008, p. 89-100).

“Opmerkelijk is dat al die tijd de verhouding ongeregeld is gebleven tussen de op dit terrein belangrijkste wetten, namelijk de Auteurswet (Aw) en Wet Openbaarheid van bestuur (Wob). Op allerhande overheidsinformatie rust immers auteurs- of databankenrecht, en voorlopig dijt het beschermingsgebied alleen maar uit.3 De Wet openbaarheid van bestuur is de generieke toegangsregeling die aan zo’n beetje elke overheidsinstantie de verplichting oplegt om uit eigen beweging bestuursinformatie openbaar te maken en – belangrijker nog – burgers een recht op toegang tot die informatie geeft.  Wat is de praktische betekenis van zo’n recht als de Auteurswet tegelijkertijd het gebruik van overheidsinformatie sterk aan banden legt? In hoeverre sluit het recht op toegang ook een gebruiksvrijheid in zich, of zou dat moeten? “

Lees het artikel hier.

Cyril van der Net, Solv: Geen privé-kopie-vergoeding voor buitenlandse nabuurrechthebbenden.(Gepubliceerd in AMI 2008-3).

Het Hof Amsterdam oordeelde enige tijd geleden dat Amerikaanse musici, zangers en auteurs in Nederland geen aanspraak kunnen maken op een billijke vergoeding voor privékopieën van hun werk. Van der Net zet gebreid uiteen onder welke voorwaarden de prestaties van buitenlandse nabuurrechthebbenden (uitvoerende kunstenaars, fonogrammenproducenten en omroeporganisaties) in Nederland worden beschermd en in hoeverre nabuurrechthebbenden een vergoeding voor privé-kopiëren kunnen verlangen. Zijn conclusie is dat niet-Europeanen naar internationaal recht geen aanspraak kunnen maken op de vergoeding voor privékopiëren.

Lees het artikel hier.

Lex Bruinhof, Wieringa Advocaten: De Hoge Raad spreekt: “Endstra was mogelijk wél creatief bezig”!

 “Het is duidelijk dat de Hoge Raad hier in optima forma bezig is als rechtsuitlegger, in een uitspraak die - naast het standaardarrest  Van Gelder / Van Rijn uit 1946 - in de leerboekjes zal worden opgenomen. De Hoge Raad maakt duidelijk dat bij de beoordeling van de beschermbaarheid niet de maker centraal staat, maar het werk zélf. Anders gezegd: we hebben de maker en zijn geestesgesteldheid niet nodig om uit te maken of er sprake is van een beschermd werk of niet. Dat zou ook maar lastige bewijsproblemen opleveren. Nee, we kunnen naar het werk zelf kijken: dáár is het persoonlijk stempel (als het ware: objectief achteraf beschouwend) uit af te leiden. En dus hoeft er helemaal niet bewust een vorm gekozen te zijn, of iets coherents te zijn gecreëerd.

(…) Ik vermoed dat er wel geleerden zullen zijn die hier iets op gaan afdingen en stellen dat de Hoge Raad nu in feite een iets andere richting in slaat dan ten tijde van Van Gelder / Van Rijn was bedoeld. Waar in dat geval naar mijn mening overigens niets mis mee is.”

Lees het artikel hier.